Imperializm rosyjski w refleksji estetycznej XIX wieku (na materiale prozy Władimira Odojewskiego)

Artur Sadecki

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest analiza kształtowania się imperialistycznego obrazu świata w tekstach literatury rosyjskiej XIX wieku (zwłaszcza w twórczości Władimira Odojewskiego). Podjęty temat umożliwia wykazanie użyteczności badań literackich w refleksji historycznej, dotyczącej współczesnych imperialistycznych działań Federacji Rosyjskiej. Literatura rosyjska, szczególnie w XIX wieku, była wyjątkowym miejscem do wyrażania swoich poglądów, do czego zachęcali twórców postępowi krytycy (przede wszystkim Wissarion Bieliński). Najważniejsi pisarze XIX wieku realizowali wielki „projekt kolonialny”, podobnie jak twórcy drugoplanowi, w tym Władimir Odojewski. Analiza fragmentów dzieł pisarza pozwala dostrzec sposoby prezentacji w dziele literackim opresyjnych idei, ale również refleksję o punkcie widzenia podbitych narodów. Wiele mechanizmów gloryfikowania Imperium okazuje się aktualnych również we współczesnej propagandzie rosyjskiej.


Słowa kluczowe


imperializm rosyjski; postkolonializm; Władimir Odojewski; manipulacja; propaganda

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Barthes R., Śmierć autora, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006.

Belinskiy V.G., Sochineniya knyazya V.F. Odoyevskogo [Белинский В.Г., Сочинения князя В.Ф. Одоевского], http://az.lib.ru/b/belinskij_w_g/text_3230.shtml [dostęp: 22.03.2023].

Benderskiy I., Istoriki chitayut «Voynu i mir» [Бендерский И., Историки читают «Войну и мир»], https://magisteria.ru/war-and-peace/historians-read-the-novel [dostęp: 9.03.2023].

Ben’kovich M.A., Avtor i Faust v «Russkikh nochakh» V.F. Odoyevskogo, w: Zhanr (evolyutsiya i spetsifika). Voprosy russkogo yazyka i kul’tury, red. V.N. Mitirin, Kishinev «Shtiintsa» 1980 [Бенькович М.А., Автор и Фауст в «Русских ночах» В.Ф. Одоевского, w: Жанр (эволюция и специфика). Вопросы русского языка и культуры, red. В.Н. Митирин, Кишинев «Штиинца» 1980].

Biela B., Typy i mechanizmy manipulacji w mediach, „Studia Pastoralne” 2016, 12.

Błachowska K., Narodziny Imperium. Rozwój terytorialny państwa carów w ujęciu historyków rosyjskich XVIII i XIX wieku, Warszawa 2001.

Bol’shaya rossiyskaya entsiklopediya [Большая российская энциклопедия], https://old.bigenc.ru/domestic_history/text/3249696 [dostęp: 20.03.2023].

Chirskova I.M., Tsenzura kak istoriko-kul’turnyy fenomen v Rossii XIX veka, „Vestnik RGGU. Seriya: Literaturovedeniye. Yazykoznaniye. Kul’turologiya” 2008, 10 [Чирскова И.М., Цензура как историко-культурный феномен в России XIX века, „Вестник РГГУ. Серия: Литературоведение. Языкознание. Культурология” 2008, 10].

Fesenko E.Ya., Russkaya literatura XIX veka v poiskakh geroya, Moskva 2013 [Фесенко Э.Я., Русская литература XIX века в поисках героя, Москва 2013].

Feyyerkherd V., Romantizm i realizm v dilogii V.F. Odoyevskogo «Salamandra», w: Problemy teorii i historii literatury, red. V. Kuleshov, Moskva 1971 [Фейерхерд В., Романтизм и реализм в дилогии В.Ф. Одоевского «Саламандра», w: Проблемы теории и истории литературы, red. В. Кулешов, Москва 1971].

Figes O., Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 2010.

Hopkirk P., Wielka gra. Sekretna wojna o Azję Środkową, przeł. J. Skowroński, Poznań 2011.

Istoriya russkoy literatury, t. VII, Literatura 1840-kh godov, red. B.P. Gorodetskiy, Leningrad 1955 [История русской литературы, t. VII, Литература 1840-х годов, red. Б.П. Городецкий, Ленинград 1955].

Jersild A., Orientalizm po rosyjsku. Górale Kaukazu Północnego i pogranicze gruzińskie 1845–1917, przeł. J. Rohoziński, Warszawa 2022.

Khodarkovsky M., Na granicach Rosji. Budowanie imperium na stepie, 1500–1800, przeł. B. Malarecka, Warszawa 2009.

Kieniewicz J., Ekspansja, kolonializm, cywilizacja, Warszawa 2008.

Lewandowski E., Rosyjski sfinks. Rosjanie wśród innych narodów, Warszawa 1999.

Lis K., Rosja – Europa w twórczości Włodzimierza Odojewskiego, „Roczniki Humanistyczne” 1989–1990, 37–38, 7.

Mirski A., Percepcja różnych rodzajów manipulacji, w: Manipulacja. Pedagogiczno-społeczne aspekty. Część I. Interdyscyplinarne aspekty manipulacji, red. J. Aksman, Kraków 2010.

Nowak A., Metamorfozy Imperium Rosyjskiego 1721–1921. Geopolityka, ody i narody, Kraków 2018.

Odoyevskiy V.F., O chetyrekh glukhikh, w: Odoyevskiy V.F., Skazki dedushki Irineya [Одоевский В.Ф., О четырех глухих, w: Одоевский В.Ф. Сказки дедушки Иринея], http://az.lib.ru/o/odoewskij_w_f/text_0310.shtml#05 [dostęp: 11.02.2023].

Odoyevskiy V.F., Salamandra, w: V.F. Odoyevskiy, Sochineniya v dvukh tomakh, t. 2, Moskva 1981 [Одоевский В.Ф., Саламандра, w: В.Ф. Одоевский, Сочинения в двух томах, t. 2, Москва 1981].

Pospelov G.N., Voprosy metodologii i poetiki, Moskva 1983 [Поспелов Г.Н., Вопросы методологии и поэтики, Москва 1983].

Sadecki A., Kognitywne ujęcia kategorii umysłu w prozie Antoniego Czechowa, Lublin 2020.

Said E.W., Orientalizm, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006.

Sakharov V.I., O zhizni i tvoreniyakh V.F. Odoyevskogo, w: V.F. Odoyevskiy, Sochineniya v dvukh tomakh, t. 1, Moskva 1981 [Сахаров В.И., О жизни и творениях В.Ф. Одоевского, w: В.Ф. Одоевский, Сочинения в двух томах, t. 1, Москва 1981].

Thompson E.M., Trubadurzy Imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, przeł. A. Sierszulska, Kraków 2000.

Walicki A., Filozofia polskiego romantyzmu, Kraków 2009.

Wierzbicki A., Groźni i wielcy. Polska myśl historyczna XIX i XX wieku wobec rosyjskiej despotii, Warszawa 2001.

Zykova G.V., Problema avtorskogo golosa v povestvovanii i krizis ucheniya o khudozhestvennosti kak obyektivnosti v seredine XIX veka, w: Universalii russkoy literatury 2, red. A.A. Faustov, Voronezh 2010 [Зыкова Г.В., Проблема авторского голоса в повествовании и кризис учения о художественности как объективности в середине XIX века, w: Универсалии русской литературы 2, red. А.А. Фаустов, Воронеж 2010].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.1119-1140
Data publikacji: 2024-10-22 08:46:15
Data złożenia artykułu: 2023-02-17 17:10:14


Statystyki


Widoczność abstraktów - 84
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 31

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Artur Sadecki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.