Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Znaczenie Commiusa w Cezariańskim systemie klientelnym na terenie Galii w latach 57–52 przed Chr.
Streszczenie w języku polskim
W latach 57–52 przed Chr. król Atrebatów Commius odgrywał istotną rolę w Cezariańskim systemie klientelnym ustanowionym na obszarze Galii, stabilizując północną granicę i chroniąc ją przed atakami Germanów i innych plemion belgijskich. Współpraca Commiusa z Cezarem przebiegała przy tym głównie na niwie dyplomatycznej, ponieważ zaangażowanie militarne Atrebatów w rzymskie podboje pozostawało symboliczne. Szeroki zakres politycznej swobody pozostawiony Commiusowi sprawił, że sukcesywnie wzmacniał pozycję własną i własnego rodu, starając się unikać otwartych konfliktów z sąsiadami. Równocześnie utrzymywał dobre relacje z ludami Brytanii, co wynikało z trwającego osadnictwa Atrebatów po drugiej stronie kanału La Manche. Kiedy więc Commius porzucił sprawę Cezara w 52 r. przed Chr., prokonsul stanął przed koniecznością mierzenia się z byłym klientem, który dysponował poważnym potencjałem dyplomatycznym i militarnym, a do tego cieszył się szacunkiem wśród wielu plemion galijskich.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Caesar C. Iulius, Commentarii rerum gestarum, t. 1, Bellum Gallicum, red. O. Seel, Leipzig 1977.
Dio Cassius, Roman History, t. 3, Books 36–40, red. i tłum. E. Cary, Cambridge 1914.
Dio Cassius, Roman History, t. 7, Books 56–60, red. i tłum. E. Cary, Cambridge 1924.
Florus L. Anneus, Epitome de Tito Livio bellorum omnium annorum DCC libri II, red. O. Rossbach, Lipsiae 1896.
Frontinus Sex. Iulius, Strategemata, red. R.I. Ireland, Leipzig 1990.
Livius T., Ab Urbe condita, t. 4, Libri XLI–XLV. Periochae omnium librorum. Fragmenta oxyrhynchi reperta. Iulii Obsequentis prodigiorum liber, red. O. Rossbach, Leipzig 1959.
Orosius P., Seven Books of History against the Pagans, red. i tłum. A.T. Fear, Liverpool 2010.
Plutarchus, Vitae parallelae: Alexander et Caesar, red. K. Ziegler, H. Gärtner, Leipzig 1994.
Strabo, Geography, t. 2, Books 3–5, red. i tłum. H.L. Jones, Cambridge MA 1923.
Suetonius C. Tranquillus, Divus Iulius, w: Opera, t. 1, De vita caesarum libri VIII, red. M. Ihm, Leipzig 1958.
Suetonius C. Tranquillus, Divus Claudius, w: Opera, t. 1, De vita caesarum libri VIII, red. M. Ihm, Leipzig 1958.
Abbott F.F., Titus Labienus, „The Classical Journal” 1917, 13, 1.
Barlow J., Noble Gauls and Their Other in Caesar’s Propaganda, w: Julius Caesar as Artful Reporter: The War Commentaries as Political Instruments, red. K. Welch, A. Powell, Swansea 1998.
Brunaux J.-L., Les Gaulois, Paris 2005.
Champion T., Power, politics and status, w: The Celtic World, red. M.J. Green, London–New York 1995.
Creighton J., Coins and Power in Late Iron Age Britain, Cambridge 2000.
Creighton J., Links between the classical imagery in post-Caesarian Belgica and the rest of the Roman world, w: Die Kelten und Rom. Neue numismatische Forschungen, red. J. Metzler, D. Wigg-Wolf, Mainz am Rhein 2005.
Cunliffe B., Greeks, Romans & Barbarians: Spheres on Interaction, London 1988.
Cunliffe B., Iron Age Communities in Britain: An Account of England, Scotland and Wales from the Seventh Century BC until the Roman Conquest, wyd. 4, London–New York 2005.
Delamarre X., Dictionnaire de la langue gauloise. Une approche linguistique du vieux-celtique continental, wyd. 2, Paris 2003.
Deyber A., Les Gaulois en guerre. Stratégies, tactiques et techniques. Essai d’histoire militaire (IIe–Ier siècles av. J.-C.), Paris 2009.
Dobesch G., Einige Beobachtungen zu Politik und Tod des Haeduers Diviciacus und seines Bruders Dumnorix, „Tyche” 2004, 19.
Faszcza M.N., Antyczne terminy stosowane na określenie celtyckiej broni drzewcowej, w: Celtica. Studia z dziejów Celtów, t. 1, red. D. Waszak, Kalisz–Oświęcim 2013.
Faszcza M.N., Atak Galów na kolumnę wojsk Cezara w 52 roku przed Chr. Przykład niekompetencji dowódczej czy… konieczność?, w: Przełomowe momenty wojen w świetle faktów i tradycji. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej (Homo Militans, t. 10), red. A. Niewiński, Oświęcim 2021.
Faszcza M.N., Cezariańska okupacja ziem Eduów i Sekwanów w latach 58–51 p.n.e. Przebieg i strategie oporu, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2022, 23, 4.
Faszcza M.N., Powstanie i upadek brytońskiego królestwa Atrebatów, w: Celtica. Studia z dziejów Celtów, t. 3, red. D. Waszak, Kalisz–Warszawa 2015.
Fichtl S., Les peuples gaulois IIIe–Ier siècles av. J.-C., Paris 2004.
Frere S., Britannia: A History of Roman Britain, wyd. 3, London–New York 1987.
Goudineau C., César et la Gaule, Paris 2000.
Harmand J., Une composante scientifique du Corpus Caesarianum: le portrait de la Gaule dans le De Bello Gallico I–VII, w: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, t. 1.3, red. H. Temporini, Berlin–New York 1973.
Haselgrove C., The Development of Iron Age Coinage in Belgic Gaul, „The Numismatic Chronicle” 1999, 159.
Hermon E., Rome et la Gaule Transalpine avant César 125–59 av. J.-C., Napoli 1993.
Hill J.D., The dynamics of social change in Later Iron Age: eastern and south-eastern England c. 300 BC–AD 43, w: The Later Iron Age in Britain and beyond, red. C. Haselgrove, T. Moore, Oxford 2017.
Jullian C., Histoire de la Gaule, t. 2, La Gaule indépendante, Paris 1908.
Kruta V., Les Celtes. Histoire et dictionnaire, Paris 2000.
Lewuillon S., Histoire, société et lutte des classes en Gaule: Une féodalité à la fin de la république et au début de l’empire, w: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, t. 2.4, red. H. Temporini, Berlin–New York 1975.
McDougall I., Dio and his Sources for Caesar’s Campaign in Gaul, „Latomus” 1991, 50, 3.
Oxford Classical Dictionary, red. S. Hornblower, A. Spawforth, E. Eidinow, wyd. 4, Oxford–New York 2012.
Rambaud M., L’art. de la deformation historique dans les Commentaires de César, Paris 1953.
Rawlings L., Caesar’s Portrayal of Gauls as Warriors, w: Julius Caesar as Artful Reporter: The War Commentaries as Political Instruments, red. K. Welch, A. Powell, Swansea 1998.
Régnier F., Drouin J.-P., Les Peuples fondateurs à l’origine de la Gaule, Fouenant 2012.
Roymans N., The north Belgic tribes in the 1st century B.C.: a historical-anthropological perspective, w: Roman and Native in the Low Countries: Spheres of Interaction (British Archaeological Reports International Series, t. 184), red. R. Brandt, J. Slofstra, Oxford 1983.
Roymans N., Tribal Societies in Northern Gaul: An Anthropological Perspective, Amsterdam 1990.
Scheers S., Traité de numismatique Celtique, t. 2, La Gaule Belgique, Paris 1977.
Wightman E.M., Gallia Belgica, Berkeley–Los Angeles 1985.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.201-221
Data publikacji: 2025-10-31 08:35:55
Data złożenia artykułu: 2023-12-31 14:01:39
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Michał Norbert Faszcza
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.