Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Represje wobec tak zwanych inorodców, oficerów Armii Czerwonej w czasie wielkiej czystki
Streszczenie w języku polskim
Po przewrocie bolszewickim w Rosji, siły zbrojne państwa radzieckiego – Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona – zyskały korpus oficerski stanowiący niezwykle urozmaiconą mozaikę narodowościową. Wynikało to nie tylko z wielonarodowego charakteru państwa, ale również przyczyn ideologicznych – bardzo wielu przedstawicieli różnych narodów europejskich (i nie tylko) dało się uwieść hasłom równości oraz sprawiedliwości społecznej i wstąpiło na służbę bolszewików. Do połowy lat trzydziestych XX wieku istotną rolę, szczególnie na wyższych szczeblach hierarchii wojskowej, odgrywali tak zwani inorodcy – przedstawiciele różnych narodów mających własną państwowość. Byli wśród nich nie tylko Łotysze, Polacy, Niemcy czy Szwedzi, ale także reprezentacji innych narodów, w tym, na przykład, Szwajcarzy czy przedstawiciele narodów bałkańskich. W artykule podjęta została próba syntetycznego przedstawienia represji wobec inorodców w korpusie oficerskim Armii Czerwonej w czasie wielkiej czystki. Mechanizmów nimi rządzących i następstw, jakie spowodowały, przede wszystkim całkowitej marginalizacji roli inorodców w wyniku represji i ustanowienia pełnej hegemonii wschodnich Słowian – Rosjan, Ukraińców i Białorusinów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła
Rossijskij gosudarstwiennyj archiw socyalno-politiczeskoj istorii (Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Społeczno-Politycznej w Moskwie)
Fond 17 – Biuro Polityczne KC WKP(b) (opis 3).
Rossijskij gosudarstwiennyj archiw Wojenno-morskogo fłota (Rosyjskie Państwowe Archiwum Marynarki Wojennej w Petersburgu)
Fond R-1570 – Prokuratura Wojskowa Floty Bałtyckiej (opis 8)
Fond R-2194 – Oddział Kadr Floty Oceanu Spokojnego (opis 1).
Rossijskij gosudarstwiennyj wojennyj archiw (Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe w Moskwie)
Fond 4 – Kancelaria (Uprawlenije diełami) ludowego komisarza obrony ZSRR (opis 15a)
Fond 54 – Zarząd Główny Armii Czerwonej (opis 17)
Fond 37837 – Zarząd Kadr Armii Czerwonej (opis 4, 18, 19, 21).
Kolekcja kart ewidencji służby.
Dokumenty opublikowane
Gławnyj wojennyj sowiet RKKA 13 marta 1938 g. – 21 ijunia 1941 g. Dokumienty i matieriały, sost. A.N. Bażenow et. al., Moskwa 2004.
Łatyszskije striełki w borbie za sowietskuju włast 1917–1920. Wospominanija i dokumienty, red. Ja.P. Krastyń, Riga 1962.
Łubianka. Sowietskaja elita na stalinskoj Gołgofie 1937–1938, sost. W.N. Chaustow, Moskwa 2011.
Łubianka. Stalin i Gławnoje uprawlenije gosbiezopasnosti NKWD 1937–1938. Dokumienty, sost. W.N. Chaustow, W.P. Naumow, N.S. Płotnikowa, Moskwa 2004.
Obzornaja sprawka po archiwno-sledstwiennomu diełu nr 975302 na byw. naczalnika 3-go otdieła UNKWD Moskowskoj obłasti Postela, w: Iz matieriałow rassledowanija prokuratury Moskowskogo wojennogo okruga mietodow prowiedienija „łatyszskoj opieracyi” NKWD, aleksaderyakovlev.org/almanah/inside/almanah-doc/1012583 [dostęp: 10 V 2017].
Polska i Ukraina w latach trzydziestych–czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, t. 8: Wielki Terror: operacja polska 1937–1938, Warszawa–Kijów 2010.
Russkij archiw. Wielikaja Otiecziestwiennaja, t. 13–2(1): Prikazy Narodnogo komissara oborony SSSR 1937–21 ijunia 1941 g., red. W.A. Zołotariew et. al., Moskwa 1994.
Wojennyj sowiet pri Narodnom komissarie oborony SSSR 1–4 ijunia 1937 g. Dokumienty i matieriały, sost. N.S. Tarchowa et. al., Moskwa 2008.
Opracowania
Czeruszew N.S., Czeruszew Ju.N., Rasstrielannaja elita RKKA (komandarmy 1-go i 2-go rangow, komkory, komdiwy i im rawnyje) 1937–1941. Biograficzeskij słowar, Moskwa 2012.
Czeruszew N.S., Czeruszew Ju.N., Rasstrielannaja elita RKKA 1937–1941. Kombrigi i im rawnyje, Moskwa 2014.
Iwanow N., Zapomniane ludobójstwo. Polacy w państwie Stalina. „Operacja polska” 1937–1938, Kraków 2014.
Kajmiń Ja., Łatyszskije striełki w borbie za pobiedu Oktiabrskoj riewolucyi, Riga 1961.
Kropaczew S.A., Diesiat let, izmieniwszyje stranu. „Polskaja” i drugije „nacyonalnyje” opieracii NKWD SSSR, kubanmemo.ru/library/Kropachev01/poland.php [dostęp: 10 V 2017].
Kuzniecow I.I., Marszały, gienierały i admirały 1940 goda, Irkutsk 2000.
Łurje W.M., Admirały i gienierały Wojenno-morskogo fłota SSSR w pieriod Wielikoj Otiecziestwiennoj i sowietsko-japonskoj wojn (1941–1945), Sankt-Pietierburg 2001.
Minakow S.T., Sowietskaja wojennaja elita 20-ch godow (sostaw, ewolucyja, socyokulturnyje osobiennosti i politiczeskaja rol), Orieł 2000.
Pietrow N., Polska operacja NKWD, „Karta. Niezależne Pismo Historyczne” 1993, 11.
Riewolucyonnyje łatyszskije striełki (1917–1920), red. A.A. Drizuł, Riga 1980.
Sommer T., Operacja antypolska NKWD 1937–1938, Warszawa 2014.
Suwienirow O.F., Tragiedija RKKA 1937–1938, Moskwa 1998.
Wieczorkiewicz P.P., Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937–1939, Poznań 2016.
Wieczorkiewicz P.P., Sprawa Tuchaczewskiego, Warszawa 1994.
Wielikaja Otiecziestwiennaja. Komdiwy. Wojennyj biograficzeskij słowar, t. III, red. N.B. Akberdin et. al., Moskwa 2014.
Wojtkowiak J., Polacy i Litwini, oficerowie Armii Czerwonej w latach 1922–1941. Słownik biograficzny, Warszawa 2015.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2017.43.185-205
Data publikacji: 2018-02-24 20:38:27
Data złożenia artykułu: 2016-09-07 20:53:49
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Jakub Wojtkowiak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.