Wybrane wskaźniki wielkości efektu w badaniach psychologicznych

Arkadiusz Prajzner

Streszczenie w języku polskim


Odzwierciedlając zmieniającą się praktykę statystyczną w badaniach psychologicznych, w której dominuje testowanie hipotez zerowych z wykorzystaniem decyzji o poziomie istotności wyników, wskazano zalecenia dotyczące raportowania w pracach wielkości efektu. W opracowaniu przedstawiono pojęcie wielkości efektu oraz wskazano miejsce, jakie zajmuje w analizie danych w odniesieniu do istotności wyników. Celem pracy jest opisanie wybranych wskaźników wielkości efektu, a także wskazanie potrzeby zastosowania i poprawnej ich prezentacji i interpretacji w raporcie analiz prac empirycznych z zakresu nauk społecznych. Biorąc pod uwagę ograniczenia podejścia statystycznej analizy danych opartej jedynie na poziomie istotności, w opracowaniu zaprezentowano możliwości umieszczania w analizach danych wskaźnika o większym praktycznym zastosowaniu, jakim jest wielkość efektu. Wykorzystując najbardziej popularne metody analityczne, takie jak testy t Studenta, jednoczynnikowe analizy wariancji w schematach między- i wewnątrzgrupowych, a także analizy testem Wilcoxona, U Manna-Whitneya, H Kruskala-Wallisa, testem Friedmana oraz uwzględniając analizy dla danych jakościowych, zaprezentowano dobrane do planów badawczych wskaźniki wielkości efektu. Ponadto opisano wykorzystanie, sposób obliczania oraz interpretację wybranych wskaźników wielkości efektu, jakimi są wskaźniki: d Cohena, g Hedgesa, delta, rg Glassa, korelacja par dopasowanych rc, eta-kwadrat, omega-kwadrat oraz epsilon-kwadrat, W Kendalla oraz fi, V Cramera czy iloraz szans i ryzyko względne. Prezentację wskaźników wielkości efektu zestawiono z odpowiadającymi im planami badawczymi i rodzajem zebranych danych.


Słowa kluczowe


wielkość efektu; hipoteza zerowa; analiza statystyczna; badania psychologiczne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

American Psychology Association (APA). (1994). Publication Manual of the American Psychology Association (4th ed.). Washington: Author.

American Psychology Association (APA). (2020). Publication Manual of the American Psychology Association (7th ed.). Washington: Author.

Baguley, T. (2009). Standardized or Simple Effect Size: What Should Be Reported? British Journal of Psychology, 100(3), 603–617. DOI: 10.1348/000712608X377117

Bosco, F.A., Aguinis, H., Singh, K., Pierce, C.A. (2015). Correlational Effect Size Benchmarks. Journal of Applied Psychology, 100(2), 431–439. DOI: 10.1037/a0038047

Brzeziński, J.M. (2021). Testy istotności różnic i wskaźniki wielkości efektu ES – wybrane zagadnienia. W: Metodologia badań psychologicznych (s. 205–234). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Cohen, J. (1988). Statistical Power: Analysis for the Behavioral Sciences. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.

Cypryańska, M., Bedyńska, S. (2013). Testy t-Studenta i ich nieparametryczne odpowiedniki. W: S. Bedyńska, M. Cypryańska (red.), Statystyczny drogowskaz 1. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego (s. 159–193). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.

Ferguson, C.J. (2009). An Effect Size: A Guide for Clinicians and Researchers. Professional Psychology: Research and Practice, 40(5), 532–538. DOI: 10.1037/a0015808

Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS. Thousand Oaks: Sage.

Fritz, C.O., Morris, P.E., Richler, J.J. (2012). Effect Size Estimates: Current Use, Calculations and Interpretation. Journal of Experimental Psychology: General, 141(1), 2–18. DOI: 10.1037/a0024338

Grissom, R.J., Kim, J.J. (2011). Effect Sizes for Research: Univariate and Multivariate Applications. New York: Routledge, Taylor and Francis Group. DOI: 10.4324/9780203803233

Henson, K. (2016). Effect-Size Measures and Meta-Analytics Thinking in Counseling Psychology Research. Counseling Psychology, 34(5), 601–629. DOI: 10.1177/00110005283558

King, B.M., Minium, E.W. (2020). Statystyka dla psychologów i pedagogów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kirk, R.E. (2001). Promoting Good Statistical Practices: Some Suggestions. Educational and Psychological Measurement, 61(2), 213–218. DOI: 10.1177/00131640121971185

Kühberger, A., Fritz, A., Scherndl, T. (2014). Publication Bias in Psychology: A Diagnosis Based on the Correlation between Effect Size and Sample Size. PLoS ONE, 9(9), 1–8. DOI: 10.1371/journal.pone.0105825

Lourel, M., Gueguen, N., Pascaul, A., Mouda, F. (2011). The Effect-Size: A Simple Methodology for Determining and Evaluating the “Effect-Size”. Psychology, 2(6), 631–632. DOI: 10.4236/psych.2011.26096

Olejnik, S., Algina, J. (2000). Measures of Effect Size for Comparative Studies: Applications, Interpretations, and Limitations. Contemporary Educational Psychology, 25(3), 241–286. DOI: 10.1006/ceps.2000.1040

Olejnik, S., Algina, J. (2003). Generalized Eta and Omega Squared Statistics: Measures of Effect Size for Some Common Research Designs. Psychological Methods, 8(4), 434–447. DOI: 10.1037/1082-989X.8.4.434

Pek, J., Flora, D.B. (2018). Reporting Effect Size in Original Psychological Research: A Discussion and Tutorial. Psychological Methods, 23(2), 208–225. DOI: 10.1037/met0000126

Rosenthal, R., Rosnow, R.L., Rubin, D.B. (2000). Contrasts and Effect Sizes in Behavioral Research: A Correlational Approach. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CBO9780511804403

Rosnow, R.L., Rosenhtal, R. (2003). Effect Size for Experimenting Psychologists. Canadian journal of Experimental Psychology, 57(3), 221–237. DOI: 10.1037/h0087427

Sawilowsky, S.S. (2009). New Effect Size Rules of Thumb. Journal of Modern Applied Statistical Methods, 8(2), 597–599. DOI: 10.22237/jmasm/1257035100

Sullivan, G.M., Feinn, R. (2012). Using Effect Size – or Why the p Value Is Not Enough. Journal of Graduate Medical Education, 4(3), 279–282. DOI: 10.4300/JGME-D-12-00156.1

Sun, S., Pan, W., Wang, L.L. (2010). A Comprehensive Review of Effect Size Reporting and Interpreting Practice in Academic Journals in Education and Psychology. Journal of Educational Psychology, 102(4), 989–1004. DOI: 10.1037/a0019507

Vacha-Haase, T., Thompson, B. (2004). How to Estimate and Interpret Various Effect Sizes. Journal of Counseling Psychology, 51(4), 473–481. DOI: 10.1037/0022-0167.51.4.473

NETOGRAFIA

Coe, R. (12–14.09.2002). It’s the Effect Size, Stupid. British Educational Research Association Annual Conference, Exeter, Great Britain. Pobrane z: https://f.hubspotusercontent30.net/hubfs/5191137/attachments/ebe/ESguide.pdf




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2022.35.4.139-157
Data publikacji: 2023-02-27 15:39:08
Data złożenia artykułu: 2022-02-19 19:01:52


Statystyki


Widoczność abstraktów - 914
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 3178

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Arkadiusz Prajzner

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.