Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Neurotyczność a poczucie skuteczności nauczycieli szkół specjalnych
Streszczenie w języku polskim
Praca nauczycieli w szkołach specjalnych bywa szczególnie obciążająca emocjonalnie, ale też motywacyjnie. Niskie nasilenie neurotyczności i poczucie skuteczności są ważnym zasobem psychologicznym w zawodzie nauczyciela, w tym szczególnie nauczyciela, który pracuje tylko z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Celem badań było określenie, czy neurotyczność jest predyktorem poczucia skuteczności nauczycieli ze szkół specjalnych oraz czy występuje ich zróżnicowanie, biorąc pod uwagę staż pracy. Przebadano 210 nauczycielek w wieku 25–65 lat (M = 43,23; SD = 8,35). W badaniach zastosowano: Inwentarz Osobowości NEO-FFI, Skalę Uogólnionej Skuteczności GSES. Predyktorem poczucia własnej skuteczności jest obniżający się neurotyzm. Nauczyciele o stażu pracy powyżej 15 lat nie mają istotnie niższej neurotyczności oraz poczucia własnej skuteczności w porównaniu do nauczycieli o stażu pracy poniżej 15 lat. Można prognozować obniżanie się poczucia skuteczności nauczycieli szkół specjalnych, jeśli ich neurotyczność będzie wzrastała. Wnioski te mogą znaleźć zastosowanie w psychologii pracy oraz w oddziaływaniach psychoedukacyjnych z nauczycielami szkół specjalnych w zakresie ich kompetencji miękkich.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bakker, A.B., Demerouti, E. (2017). Job demands-resources theory: taking stock and looking forward. Journal of Occupational Health Psychology, 22(3), 273–285. https://doi.org/10.1037/ocp0000056
Bańka, A. (2005). Poczucie samoskuteczności: Konstrukcja i struktura czynnikowa Skali Poczucia Samoskuteczności w Karierze Międzynarodowej. Poznań–Warszawa: Print-B.
Bernacka, R.E., Pufal–Struzik, I., Gierczyk, M. (2019). Osobowość nauczyciela w ujęciu psychologicznym. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia – Psychologia, 32(4), 97–115. http://dx.doi.org/10.17951/j.2019.32.4.97-115
Chmielewska, E. (2021). Wypalenie zawodowe nauczycieli jako problem zdrowotny XXI wieku. Zeszyty Naukowe WSKM, 8, 25–48.
Costa, P., McCrae, R.R. (1995). Domains and Facets: Hierarchical Personality Assessment Using the Revised NEO Personality Inventory. Journal of Personality Assessment, 64, 21–50. DOI: 10.1207/s15327752jpa6401_2.
Cuprjak, M., Szmalec, J. (2021). Poczucie skuteczności nauczycieli szkół specjalnych oraz ogólnodostępnych w sytuacji pandemii Covid-19. Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika, 41(1), 253-278.
Dawda, D., Hart, S. (2000). Assessing emotional intelligence: reliability and validity of the Bar–On Emotional Quotient Inventory (EQ–i) in university students. Personality and Individual Differences, 38, 1353–1364. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00139-7
Fatemi, A.M, Sazegar, Z. (2016). The Relationship between Teachers’ Personality Traits and Doing Action Research. Journal of Applied Linguistics and Language Research, 3(1), 144–154.
Gasiul, H. (2020). Psychologia osobowości. Warszawa: Difin.
Gaś, Z. (2001). Doskonalący się nauczyciel. Lublin: UMCS.
Gaś, Z. (2002). Poczucie skuteczności profesjonalnej nauczycieli o rożnym stażu w zawodzie. Przegląd Psychologiczny, 45(1), 57–74.
Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina.
Göncz, L. (2017). Teacher personality: a review of psychological research and guidelines for a more comprehensive theory in educational psychology. Open Review of Educational Research, 4(1), 75–95. https://doi.org/10.1080/23265507.2017.1339572
Grabowiec, P. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w pracy nauczycieli. Edukacja Humanistyczna, 1(28), 59–65.
Grzegorzewska, I. (2012). Emocje w procesie uczenia się i nauczania. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja: kwartalnik myśli społeczno – pedagogicznej, 1(57), 39-48.
Jaworowska, A. (2012). Podręcznik do skal osobowości Eysencka (EPQR dla dorosłych). Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Juczyński, Z. (2000). Poczucie własnej skuteczności teoria i pomiar. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 4, 11-23.
Kokkinos, C.M. (2011). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers. Educational Psychology, 77(1), 229–243. https://doi.org/10.1348/000709905X90344.
Kozicka, K. (2004). Poczucie własnej skuteczności – czynnik sprawczy i jego implikacje dla profilaktyki i teorii pedagogicznej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 17, 27–38.
Kurowicka, E. (2015). Syndrom wypalenia zawodowego w pracy nauczycieli – przyczyny, symptomy, przeciwdziałanie. Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 3, 47–54.
Kwiatkowski, S.T. (2018). Stopień awansu zawodowego nauczycieli szkół podstawowych a poziom ich inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych. Studia z Teorii Wychowania, 3(34), 105–153.
Kwiatkowski, Ł. (2020). The Sense of Self-efficacy in People Sentenced to Imprisonment. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 33(1), 133–147. https://doi.org/10.17951/j.2020.33.4.133-147.
Locke, E. A., Latham, G.P. (1990). A theory of goal setting & task performance. Prentice-Hall, Inc.
Manlove, E.E. (1993). Multiple correlates of burnout in child care workers. Early Childhood Research Quarterly, 8(4), 499–518. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(05)80082-1
McCrae, R., Costa, P. (2005). Osobowość człowieka dorosłego. Poznań: WAM.
Niewiadomska, I., Chwaszcz, J. (2010). Jak skutecznie zapobiegać karierze przestępczej? Lublin: Tekst.
Nowosad, K. (2023). Nadzieja na sukces nauczycieli a ich poczucie kontroli i własnej skuteczności. Szkoła - Zawód - Praca, 25, 257-289. https://10.34767/SZP.2023.01.10
Ogińska-Bulik, N., Kaflik-Pieróg, M. (2006). Stres zawodowy w służbach ratowniczych. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
Oleś, P. (2008). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Scholar.
Paszkiewicz, A. (2014). Skuteczna praca wychowawcza nauczyciela z uczniem. Warszawa: Difin SA.
Petrides, K., Furnham, A. (2001). Trait emotional intelligence: psychometric investigation with Reference to established trait taxonomies. Journal of Personality, 15, 425–448. https://doi.org/10.1002/per.416
Piedmont, R.L. (1993). A Longitudinal Analysis of Burnout in the Health Care Setting: The Role of Personal Dispositions. Journal of Personality Assessment, 61(3), 457–473. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6103_3
Poraj, G. (2009). Osobowość jako predyktor zawodowego wypalania się nauczycieli. Medycyna Pracy, 60(4), 273–282.
Przybylska, I.B. (2006). Inteligencja emocjonalna jako kluczowa kompetencja współczesnego nauczyciela. Chowanna, 1, 88.
Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem (s. 31–46). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Saklofske, D. H., Austin, E. J., Minski, P. S. (2003). Factor Structure and Validity of a Trait Emotional Intelligence Measure. Personality and Individual Differences, 34(4), 707–721 https://doi.org/10.1016/S0191-8869(02)00056-9
Schwarzer, R., Fuchs, R. (1996). Self-efficacy and health behaviours. W: M. Conner, P. Norman (eds.), Predicting health behaviours (p.163-196). Buckingham–Philadelphia: Open University Press.
Sęk, H. (2000). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie (s. 149-169). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Siuta, J. (2006). Inwentarz Osobowości NEO-PI-R P.T.Costy JR i R.R. McCrae Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Twardowska – Staszek, E., Alberska, M. (2020). Inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych. Studia Paedagogica Ignatiana. Raporty z badań, 22, 112–134.
Sterlus, M., Bernacka, R. (2023). Neuroticism and Emotional Intelligence of Polish Teachers. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 42(2), 135–151. http://dx.doi.org/10.17951/ lrp.2023.42.2.135-151
Watson, D., Clark, L.A., Harkness, A.R. (1994). Structures of Personality and Their Relevance to Psychopathology. Journal of Abnormal Psychology, 101(3), 18–31.
Wiatrowski, W. (2007). Nowy etap w pedeutologii polskiej. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 39–53.
Wierzejska, J. (2022). Nadzieja na sukces a poczucie własnej skuteczności pilotów wojskowych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 35(4), 105–116. DOI: 10.17951/j.2022.35.4.105-116.
Zawadzki, B., Szczepaniak, P., Strelau, J. (1995). Diagnoza psychometryczna pięciu wielkich czynników osobowości: adaptacja kwestionariusza NEO-FFI Costy i McCrae’a do warunków polskich. Studia Psychologiczne, 33(1–2), 189–225.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2025.38.2.59-71
Data publikacji: 2025-10-28 13:33:46
Data złożenia artykułu: 2025-04-15 19:01:31
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Marta Izabela Sterlus, Ryszarda Ewa Bernacka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.