Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Struktura pojęcia „nadzieja” i jego zróżnicowanie
Streszczenie w języku polskim
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie struktury pojęcia „nadzieja”, wyłonionej na podstawie techniki afektywnej fluencji werbalnej. W literaturze przedmiotu istnieje wiele koncepcji nadziei. Definiowana jest jako konstrukt motywacyjno-poznawczy, cecha osobowości oraz emocja prospektywna. Najnowsza koncepcja A.M. Kraffta ujmuje nadzieję holistycznie jako konstrukt wkomponowany w system wartości i osobowość człowieka. W celu dokonania opisu struktury tego pojęcia wykorzystano technikę afektywnej fluencji werbalnej. Badaniami objęto 136 osób dorosłych. Materiał językowy poddano jakościowym i ilościowym analizom. Kluczowe było wyodrębnienie klasterów semantycznych. Wykonano hierarchiczną analizę skupień, która ujawniła dwa główne komponenty struktury omawianego pojęcia: afektywny i poznawczy. Z kolei analiza skupień metodą k-średnich wykazała istnienie profili pojęcia „nadzieja”, tj. zróżnicowanie struktury tego pojęcia u różnych osób. Wyniki wskazują, iż technika afektywnej fluencji werbalnej pozwala na ukazanie zarówno struktury, jak i zróżnicowania pojęcia nadziei. Uzyskane dane ukazują zbliżone komponenty potocznego pojęcia nadziei do tych wykazywanych w naukowej literaturze przedmiotu. Analiza języka pozwala zatem na ukazanie tego, w jak zróżnicowany sposób ludzie pojmują nadzieję.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Argyle, M. (2004). Psychologia szczęścia. Wrocław: Astrum.
Averill, J.R. (1994). Emotions are many splendored things. W: P. Ekman, R.J. Davidson (eds.), The Nature of Emotion (s. 99–102). New York: Oxford University Press.
Carr, A. (2009). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu i ludzkich siłach. Poznań: Zysk i S-ka.
Carver, C.S., Scheier, M.F. (2002). Optimism. W: C.R. Snyder, S.J. Lopez (eds.), Handbook of Positive Psychology (s. 231–243). New York: Oxford University Press.
Clore, G.L., Parrott, W.G. (1994). Cognitive feelings and metacognition judgments. European Journal of Social Psychology, 24(1), 101–115. DOI: https://doi.org/10.1002/ejsp.2420240108.
Culver, N.F. (1992). A validation of the Encouragement Scale – Teacher Form. Unpublished doctoral dissertation. University of Georgia, Athens.
Dufault, K., Martocchio, R.C. (1985). Hope: Its spheres and dimensions. Nursing Clinics of North America, 20(2), 379–391.
Emmons, R.A. (2005). Emotion and religion. W: R.F. Paloutzian, C.L. Park (eds.), Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality (s. 235–252). New York: Guilford Press.
Erikson, H.E. (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Rebis.
Farran, C.J., Herth, K.A., Popovich, J.M. (1995). Hope and Hopelessness: Critical Clinical Constructs. New York: Sage Publications.
Filipkowski, J. (2000). Rola nadziei w osobowym rozwoju człowieka (ujęcie św. Tomasza z Akwinu). W: H. Romanowska-Łakomy (red.), Radość i cierpienie. Fenomenologia rozwoju człowieka (s. 131–148). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Fox, E. (2013). Między pesymizmem a optymizmem. Szczęście w rozumie. Warszawa: Carta Blanca.
Fredrickson, B. (1998). What good are positive emotions? Review of General Psychology, 2(3), 300–319.
Fredrickson, B. (2009). Positivity: Top-notch Research Reveals the 3 to 1 Ratio That Will Change Your Life. New York: Three Rivers Press.
Fromm, E. (1992). O sztuce miłości. Warszawa: Sagittarius.
Gawda, B. (2017). Struktura pojęć emocjonalnych. Wykorzystanie technik fluencji werbalnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Gawda, B., Szepietowska, E. (2015). Treść pojęć Radość i Strach w okresie dorosłości – fluencja werbalna jako narzędzie opisu pojęć emocjonalnych. Psychologia Rozwojowa, 20(2), 57–72.
Gottman, J.M., Katz, I.F., Hooven, C. (1996). Parental meta-emotion philosophy and the emotional life of families. Theoretical models and preliminary data. Journal of Family Psychology, 10(3), 243–268. DOI: https://doi.org/10.1037/0893-3200.10.3.243.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia do pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Kozielecki, J. (2006). Psychologia nadziei. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Krafft, A.M., Martin-Krumm, C., Fenouillet, F. (2017). Adaptation, Further Elaboration, and Validation of a Scale to Measure Hope as Perceived by People: Discriminant Value and Predictive Utility Vis-à-Vis Dispositional Hope. Assessment, 24, 1–16. DOI: https://doi.org/10.1177/1073191117700724.
Lazarus, R.S. (1999). Hope: An emotion and vital coping resource against despair. Social Research, 66(2), 653–678.
Li, J.T. (2000). Hope and the Medical Encounter. Mayo Clinic Proceedings, 75(7), 765–767. DOI: https://doi.org/10.4065/75.7.765.
Maslow, A. (1986). W stronę psychologii istnienia. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Mikołajczuk, A. (2009). Obraz radości we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Morse, J.M., Doberneck, B. (1995). Delineating the concept of hope. Image – The Journal of Nursing Scholarship, 27(4), 277–285. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.1995.tb00888.x.
Morse, J.M., Penrod, J. (1999). Linking concepts of enduring, uncertainty, suffering, and hope. Image – The Journal of Nursing Scholarship, 31(2), 145–150. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.1999.tb00455.x.
Mowrer, O.H. (1960). Learning Theory and Behavior. New York: Wiley.
Ortony, A., Clore, G.L., Collins, A. (1990). The Cognitive Structure of Emotion. Cambridge: Cambridge University Press.
Parnowski, T., Jernajczyk, W. (1977). Inwentarz Depresji Becka w ocenie nastroju osób zdrowych i chorych na choroby afektywne (ocena pilotażowa). Psychiatria Polska, 11, 417–425.
Peterson, C., Steen, T.A. (2002). Optimistic explanatory style. W: C.R. Snyder, S.J. Lopez (eds.), Handbook of Positive Psychology (s. 244–256). New York: Oxford University Press.
Peterson, C., Seligman, M.E.P. (2004). Character Strengths and Virtues. A Handbook and Classiffication. New York: Oxford University Press.
Power, M., Dalgleish, T. (1997). Cognition and Emotion. From Order to Disorder. Howe: Psychology Press.
Ricoeur, P. (1991). Podług nadziei. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Schrank, B., Stanghellini, G., Slade, M. (2008). Hope in psychiatry: A review of the literature. Acta Psychiatrica Scandinavica, 118(6), 421–433. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1600-0447.2008.01271.x.
Scioli, A., Biller, H.B. (2009). Hope in the Age of Anxiety: A Guide to Understanding and Strengthening Our Most Important Virtue. New York: Oxford University Press.
Scioli, A., Scioli-Salter, E.R., Sykes, K., Anderson, C., Fedele, M. (2016). The positive contributions of hope to maintaining and restoring health: An integrative, mixed-method approach. The Journal of Positive Psychology, 11(2), 135–148. DOI: https://doi.org/10.1080/17439760.2015.1037858.
Seligman, M.E.P. (2005). Prawdziwe szczęście. Psychologia pozytywna a urzeczywistnianie naszych możliwości trwałego spełnienia. Poznań: Media Rodzina.
Snyder, C.R. (2000). Handbook of Hope: Theory, Measures and Applications. San Diego: Academic Press.
Snyder, C.R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1304_01.
Snyder, C.R., Ilardi, S., Michael, S., Cheavens, J. (2000). Hope theory: Updating a common process for psychological change. W: C.R. Snyder, R.E. Ingram (eds.), Handbook of Psychological Change: Psychotherapy Processes and Practices for the 21st Century (s. 128–153). New York: Wiley.
Stanton, A.I. (2000). Emotionally expressive coping predicts psychological and physical adjustment to breast cancer. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(5), 875–882. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-006X.68.5.875.
Szepietowska, E.M., Gawda B. (2011). Ścieżkami fluencji werbalnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Trzebiński, J., Zięba, M. (2003a). Nadzieja, strata, rozwój. Psychologia Jakości Życia, 2(1), 5–33.
Trzebiński, J., Zięba, M. (2003b). Kwestionariusz Nadziei Podstawowej – BHI-12. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Vaillant, G.E. (2008). Spiritual Evolution: A Scientific Defense of Faith. London: Broadway Books.
Witwicki, W. (1995/1927). Psychologia uczuć i inne pisma. Warszawa: PWN.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2018.31.4.65-81
Data publikacji: 2019-04-26 10:22:36
Data złożenia artykułu: 2018-07-26 09:27:34
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Barbara Gawda
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.