Nauczyciel szkoły powszechnej krzewicielem kultury estetycznej (1918–1939)

Alicja Lisiecka

Streszczenie w języku polskim


Na skutek głębokich przemian społecznych, kulturowych i edukacyjnych, dokonanych na przełomie XIX i XX w., wychowanie estetyczne na stałe weszło w zakres ogólnego wykształcenia humanistycznego. Demokratyczne założenia polskiego szkolnictwa powszechnego uwzględniały potrzebę wprowadzenia uczniów objętych obowiązkiem szkolnym w krąg szeroko rozumianej kultury estetycznej. Wychowanie estetyczne przebiegało w dwóch wymiarach: indywidualnym (koncentrującym się wokół rozwoju osobowego ucznia) oraz społecznym (sprowadzającym się do podnoszenia poziomu kulturalnego członków społeczeństwa), a odpowiedzialność za jego realizację spoczęła przede wszystkim na nauczycielach. W celu poznania opinii nauczycieli na temat ich roli w procesie krzewienia kultury estetycznej w społeczeństwie autorka przeprowadziła kwerendę biblioteczną kilku czasopism, m.in. „Rysunek i Zajęcia Praktyczne”, „Śpiew w Szkole” i „Praca Ręczna w Szkole”, a także odwołuje się do wystąpień i publikacji uznanych pedagogów – ówczesnych autorytetów w zakresie rysunku, śpiewu i robót ręcznych, czyli zajęć zaliczanych do grupy tzw. przedmiotów artystycznych czy też artystyczno-technicznych, nauczanych w szkołach powszechnych w okresie dwudziestolecia międzywojennego.


Słowa kluczowe


kultura estetyczna; wychowanie estetyczne; szkolnictwo powszechne; nauczyciel; dwudziestolecie międzywojenne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Ambroziewicz, W. (1964). Władysław Przanowski i jego dzieło. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Andrzejewski, Z. (1927). Roboty ręczne jako środek rozwijający poczucie piękna w plastyce. Praca Ręczna w Szkole, 1, 28–37.

Boguszewska, A. (2010). Kształcenie nauczycieli rysunku dla szkół powszechnych w okresie Drugiej Rzeczypospolitej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Bojarunas, D. (1928). Sztuka czysta i sztuka stosowana. Praca Ręczna w Szkole, 4, 20–25.

Domagała, J. (2009). Powszechne wychowanie muzyczne w Płocku w dwudziestoleciu międzywojennym. Płock: Stowarzyszenie Przyjaciół Chóru „Minstrel”.

Dormus, K. (1998). Rozwój form wychowania estetycznego i nauczania rysunku w Krakowie w latach 1850–1914. Warszawa: IHN PAN.

Gerson-Dąbrowska, M. (1916). Program i metodyka rysunku dla ochron i szkół podstawowych. Warszawa.

Gnus, R. (1930). Audycje muzyczne w szkole. Praca Szkolna – dodatek miesięczny do Głosu Nauczycielskiego poświęcony sprawom pedagogiczno-dydaktycznym w związku z praktyką szkolną, 7, 200–202.

Grusiewicz, M. (2013). Problematyka powszechnej edukacji muzycznej w prasie polskiej okresu międzywojennego. Annales UMCS. Sectio L, 11(1), 69–90. DOI: https://doi.org/10.2478/umcsart-2013-0011

Hławiczka, K., Rybicki, F., Wysocki, S. (1936). Leć pieśni w dal. Podręcznik do nauki śpiewu dla klasy VI szkół powszechnych III stopnia. Warszawa.

Joteyko, T. (1924). Problemat nauczania muzyki w szkołach ogólnokształcących, Warszawa.

Kazuro, S. (1925). Polska pieśń ludowa i jej znaczenie dla kultury narodowej. Warszawa.

Kozakowska, S. (1986). Ewolucja metod nauczania rysunków w szkołach polskich w latach 1903–1939. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Pedagogiczne, 48, 127–141.

Krasuski, J. (1989). Historia wychowania. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Kubiczek, W. (1996). Wychowanie estetyczne w szkolnictwie ogólnokształcącym zaboru rosyjskiego w drugiej połowie XIX i XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.

Kurzyński, E. (1936/37). Nauczyciel a sztuka. Rysunek i Zajęcia Praktyczne, 9, 273–276.

Lisiecka, A. (2017). Programy nauki zajęć praktycznych w Polsce międzywojennej. Studia Kulturowo-Edukacyjne, 12(1), 75–87.

Lisiecka, A. (2018). Przedmioty artystyczno-techniczne w programach Wyższych Kursów Nauczycielskich w dwudziestoleciu międzywojennym. Studia Kulturowo-Edukacyjne, 13(1), 61–75.

Mayzner, T. (1933). Pieśń żołnierska i patriotyczna. Śpiew w Szkole, 1, 5–9.

Mayzner, T. (1936). Dydaktyka muzyki. W: S. Łempicki (red.), Encyklopedia wychowania (T. 2; s. 604–619). Warszawa: Nasza Księgarnia.

Misky, L. (1918). Rysunki: nowoczesna nauka rysunku, jej istota, cel i metoda. Lwów.

Misky, L. (1922). Plastyczne uzmysłowienie przedmiotów. Część I. Martwa natura. Lwów.

Mortkowiczowa, J. (1903). O wychowaniu estetycznym. Warszawa: G. Centnerszwer i S-ka.

Motel, L. (1936/37). Nauczyciel krzewicielem kultury estetycznej. Rysunek i Zajęcia Praktyczne, 7–8, 224–228.

Pękala, A. (2001). Idee wychowania muzycznego w polskiej myśli pedagogicznej. Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.

Przanowski, W. (1927). Nauczyciele rysunków i nauczyciele robót. Praca Ręczna w Szkole, 4, 1–10.

Przerembska, V. (2008). Ideały wychowawcze w edukacji muzycznej w II Rzeczypospolitej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Przerembska, V. (2013). Muzyka w szkole Polski międzywojennej – implikacje kultury ludowej, narodowej i uniwersalnej. Ars Inter Culturas, 2, 11–22.

Przychodzińska-Kaciczak, M. (1987). Polskie koncepcje powszechnego wychowania muzycznego. Tradycje – współczesność. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Reda, S. (1933/34). Nauka śpiewu a wychowanie państwowe. Śpiew w Szkole, 2, 25–34.

Szymanowski, K. (1931). Wychowawcza rola kultury muzycznej w społeczeństwie. Warszawa.

Tor, J. (1931). Podręcznik do nauki rysunku. Mysłowice.

Waśkowski, T. (1935). Wychowanie estetyczne w szkole ogólnokształcącej. Rysunek i Zajęcia Praktyczne, 3, 80–87.

Werten, M. (1931). O nauce rysunku i robót w szkołach ogólnokształcących wobec nowych zagadnień sztuki i życia. Praca Ręczna w Szkole, 4, 13–27.

Wójtów, A. (1927). Stan obecny nauczania robót ręcznych w szkołach polskich. Praca Ręczna w Szkole, 1, 40–44.

Wroczyński, R. (1987). Dzieje oświaty polskiej 1795–1945. Warszawa: PWN.

Wysocki, S. (1921). Zarys celowego nauczania muzyki w szkole ogólnokształcącej. Lwów.

Zając, W. (2007). Filozoficzno-ideologiczny kontekst oświaty polskiej w okresie międzywojennym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Żukowska, A. (2003). Kształcenie i dokształcanie nauczycieli rysunku na potrzeby szkół ogólnokształcących II Rzeczypospolitej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2021.34.3.59-73
Data publikacji: 2021-12-23 22:21:05
Data złożenia artykułu: 2019-09-05 14:05:21


Statystyki


Widoczność abstraktów - 645
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 457

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Alicja Lisiecka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.