Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Czynniki warunkujące jakość życia kobiet w okresie średniej dorosłości – studium przypadku
Streszczenie w języku polskim
Jakość życia stała się w ostatnim czasie niezwykle popularna na gruncie różnych nauk, między innymi medycznych, społecznych i ekonomicznych. Z jednej strony przyczynia się do tego postęp naukowo-technologiczny, procesy globalizacyjne i konsumpcyjne, z drugiej zaś promowanie hedonistycznych idei, akcentujących przysługujące człowiekowi prawo do szczęścia. W kontekście zachodzących zmian społeczno-ekonomicznych interesujące wydaje się być poznanie czynników kształtujących jakość życia kobiet w wieku średnim. Okres średniej dorosłości jest najbardziej zróżnicowanym i zarazem najsłabiej poznanym etapem życia. Ludzie podejmują w tej fazie różne aktywności na płaszczyźnie rodzinnej, zawodowej i towarzyskiej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: Jakie czynniki warunkują jakość życia kobiet aktywnych zawodowo w wieku średnim? Poczucie bezpieczeństwa, niezależności i kompetencji przyczynia się do kształtowania badanego zjawiska. Doświadczenia życiowe i społeczne oraz sposób wartościowania i spostrzegania rzeczywistości przyczyniły się do ukształtowania specyficznych wyznaczników jakości życia współczesnych Polek po 50. roku życia. Niniejsze studium przypadku ukazuje specyfikę funkcjonowania kobiety na różnych płaszczyznach życiowych oraz czynniki warunkujące jakość jej życia.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Ahrens, C.J.C., Ryff, C.D. (2006). Multiple Roles and Well-being: Sociodemographic and Psychological Moderators. Sex Roles: A Journal of Research, 55(11–12), 801–815. DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-006-9134-8
Appelt, K. (2005). Środkowy okres dorosłości. Jak rozpoznać potencjał dojrzałych dorosłych? W: A.I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka (s. 503–552). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Argyle, M. (1999). Przyczyny i korelaty szczęścia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 35–50). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bakiera, L. (2008). Rozwojowe współoddziaływanie pokoleń w rodzinie. Rodzice w wieku średnim i dorastające dzieci. Psychologia Rozwojowa, 13(1), 25–37.
Bakiera, L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo w kontekście satysfakcji małżeńskiej i zawodowej osób dorosłych. Psychologia Rozwojowa, 18(2), 21–33. DOI: https://doi.org/10.4467/20843879PR.13.008.1181
Bańka, A. (1992). Bezrobocie. Podręcznik pomocy psychologicznej. Poznań: Wydawnictwo Print-B.
Bańka, A. (2005). Psychologia jakości życia. Poznań: Wydawca Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.
Bartnik, C.S. (1991). Praca jako wartość humanistyczna. Lublin (nakładem autora).
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka.
Berg, C.A., Schindler, I., Smith, T.W., Skinner, M., Beveridge, R.M. (2011). Perceptions of the cognitive compensation and interpersonal enjoyment functions of collaboration among middle-aged and older married couples. Psychology and Aging, 26(1), 167–173. DOI: https://doi.org/10.1037/a0021124
Borysenko, J. (1999). Księga życia kobiety. Ciało, psychika, duchowość. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bourassa, K.J., Memel, M., Woolverton, C., Sbarra, D.A. (2015). A dyadic approach to health, cognition, and quality of life in aging adults. Psychology and Aging, 30(2), 449–461. DOI: https://doi.org/10.1037/pag0000025
Bruni, L., Porta, P.L. (eds.). (2007). Handbook on the Economics of Happiness. Cheltenham: Edward Elgar.
Brzezińska, A., Stolarska, M., Zielińska, J. (2002). Poczucie jakości życia w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości. W: K. Appelt, J. Wojciechowska (red.), Zadania i role społeczne w okresie dorosłości (s. 103–126). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Brzeziński, J., Sęk, H. (red.). (2002). Psychologia w obliczu zachodzących przemian społeczno-kulturowych. Warszawa: WIP PAN.
Campbell, A. (1972). Aspiration, satisfaction, and fulfillment. W: A. Campbell, P.E. Converse (eds.), The Human Meaning of Social Change (s. 441–466). New York: Russell Sage Foundation.
Campbell, A., Converse, P.E., Rodgers, W.L. (1976). The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations, and Satisfactions. New York: Russell Sage Foundation.
Carstensen, L.L., Pasupathi, M., Mayr, U., Nesselroade, J.R. (2000). Emotional experience in everyday life across the adult life span. Journal of Personality and Social Psychology, 79(4), 644–655. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.79.4.644
Chrobak, M. (2009). Ocena jakości życia zależnej od stanu zdrowia. Problemy Pielęgniarstwa, 17(2), 123–127.
Chybicka, A., Kosakowska-Berezecka, N., Pawlicka, P. (red.). (2012). Podróże między męskością a kobiecością. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Ciekanowski, Z. (2012). Proces adaptacji społeczno-zawodowej nowego pracownika. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, 94, 131–141.
Czapiński, J. (1994). Psychologia szczęścia. Przegląd badań i zarys teorii cebulowej. Warszawa: PTP.
Czapiński, J. (2002). Szczęśliwy człowiek w szczęśliwym społeczeństwie? Zrównoważony rozwój, jakość życia i złudzenie postępu. Psychologia Jakości Życia, 1, 9–34.
Czapiński, J., Panek, T. (2010). Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Warszawa: Vizja Press & IT.
Czarnecki, K.M. (2006). Psychologia zawodowej pracy człowieka. Sosnowiec: Wydawnictwo Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu.
Czarnota-Bojarska, J., Łada, M. (2004). Ważność różnych aspektów pracy dla kobiet i mężczyzn o różnym jej stażu. Nowiny Psychologiczne, 1, 5–22.
Czechowska-Bieluga, M. (2012). Poczucie jakości życia studentów pracy socjalnej i kierunków ekonomicznych. Analiza porównawcza. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
Dalkey, N.C. (1968). Quality of Life. Santa Monica: The Rand Corporation.
Daszykowska, J. (2007). Jakość życia w perspektywie pedagogicznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Derbis, R. (2003). Niepokoje i nadzieje współczesnego człowieka. Człowiek w sytuacji przełomu. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Derbis, R. (red.). (2000). Jakość rozwoju a jakość życia. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Dutt, A.K., Radcliff, B. (eds.). (2009). Happiness, Economics and Politics. Cheltenham: Edward Elgar.
Erikson, E.H. (1982). The Life Cycle Completed: A Review. New York: W.W. Norton & Company.
Ertelt, B.J., Górna, J. (red.). (2015). Aktywizacja zawodowa osób 50+ wzywaniem dla rynku pracy. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza.
Evans, P. (2007). The Midlife Client. Issues in Religion and Psychotherapy, 31(1), 21–32.
Fingerman, K.L., Cheng, Y.-P., Cichy, K.E., Birditt, K.S., Zarit, S. (2013). Help With “Strings Attached”: Offspring Perceptions That Middle-Aged Parents Offer Conflicted Support. The Journals of Gerontology: Series B, 68(6), 902–911. DOI: https://doi.org/10.1093/geronb/gbt032
Gavin, A.R., Simon, G.E., Ludman, E.J. (2010). The association between obesity, depression, and educational attainment in women: the mediating role of body image dissatisfaction. Journal of Psychosomatic Research, 69(6), 573–581. DOI: https://dx.doi.org/10.1016/j.jpsychores.2010.05.001
Ghanbari, R., Sarooghani, B., Darabi, F., Bahri, N., Abolfathi, M. (2017). The effect of women’s employment on children’s quality of life. Journal of Research & Health, 7(3), 803–809. DOI: https://doi.10.18869/acadpub.jrh.7.3.803
Grzywacz, J.G., Butler, A.B. (2005). The impact of job characteristics on work-to-family facilitation: Testing a theory and distinguishing a construct. Journal of Occupational Health Psychology, 10, 97–109. DOI: https://doi.10.1037/1076-8998.10.2.97
Janicka, I., Znajmiecka-Sikora, M. (red.). (2014). Rodzina i kariera. Równoważenie czy konflikt ról? Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Jeong, O.B. (2008). Adult Elderly Psychology. Seoul: Hakjisa Publisher.
Jin, Y.S., Kim, Y.G., Park, Y.S. (2010). Clinical Elderly Psychology. Seoul: Hakjisa Publisher.
Jung, C.G. (1933). Modern Man in Search of a Soul. Harcourt: Brace.
Jurczyńska-McCluskey, E., Piątek, K. (red.). (2006). Między tradycją a nowoczesnością. Współczesna kobieta polska z perspektywy socjologicznej. Bielsko-Biała: Katedra Socjologii Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Kaleta, K., Jaśkiewicz, A. (2007). Miłość i bliskie związki w okresie późnej dorosłości. W: A. Brzezińska, I. Ober-Łopatka (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości (s. 63–77). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Kienzler, I. (2015). Kronika PRL 1944–1989. T. 2: Kobieta w Polsce Ludowej. Warszawa: Edipresse-Kolekcje.
Kolman, R. (2002). Jakość życia na co dzień. O umiejętności kształtowania jakości swego życia. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego.
Kowalska, M., Marcinkowska, U., Jośko, J. (2010). Satysfakcja z pracy zawodowej a jakość życia kobiet w wieku 45–60 lat w województwie śląskim. Medycyna Pracy, 61(3), 277–285.
Kryńska, E., Krzyszkowski, J., Urbaniak B., Wiktorowicz, J. (red.). (2013). Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce. Raport końcowy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kwiatek, A. (2014). Kobieta-matka vs. kobieta-pracownica. Jakość życia pracujących zawodowo. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 179, 63–73.
Labouvie-Vief, G. (2003). Dynamic Integration: Affect, Cognition, and the Self in Adulthood. Current Directions in Psychological Science, 12(6), 201–206. DOI: https://doi.org/10.1046/j.0963-7214.2003.01262.x
Lachowska, B. (2008). Człowiek dorosły wobec wymagań związanych z funkcjonowaniem w różnych sferach życia: zawodowej i rodzinnej. Psychologia Rozwojowa, 13(1), 101–114.
Lane, R.E. (2000). The Loss of Happiness in Market Democracies. New Haven: Yale University Press.
Lang, F.R. (2000). Endings and Continuity of Social Relationships: Maximizing Intrinsic Benefits within Personal Networks when Feeling Near to Death. Journal of Social and Personal Relationships, 17(2), 155–182. DOI: https://dx.doi.org/10.1177/0265407500172001
Lee, Y.J., Choi, G.J. (2013). The Effect of Korean Adult’s Mental Health On QOL (Quality Of Life) – The Fifth Korea National Health and Nutrition Examination Survey, 2010. The Journal of Digital Policy and Management, 11(1), 321–327. DOI: https://doi.org/10.14400/JDPM.2013.11.1.321
Martin, C.A., Tulgan, B. (2006). Managing the Generation Mix: From Urgency to Opportunity. Amherst: HRD Press Inc.
McAdams, D.P. (2001). Generativity in midlife. W: M.E. Lachman (ed.), Handbook of Midlife Development (s. 394–443). New York: John Wiley & Sons, Inc.
McAdams, D.P., de St. Aubin, E. (1992). A theory of generativity and its assessment through self-report, behavioral acts, and narrative themes in autobiography. Journal of Personality and Social Psychology, 62(6), 1003–1015. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.62.6.1003
Męcina, J. (2013). Niewykorzystane zasoby. Nowa polityka rynku pracy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr.
Miluska, J. (1995). Przekształcenia ról płciowych a szanse kobiet. W: J. Miluska, E. Pakszys (red.), Humanistyka i płeć. Studia kobiece z psychologii, filozofii i historii (s. 19–38). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Niewiadomska, I., Chwaszcz, J. (2010). Jak skutecznie zapobiegać karierze przestępczej? Lublin: Drukarnia Tekst.
Noom, M.J., Deković, M., Meeus, W.H.J. (1999). Autonomy, attachment and psychosocial adjustment during adolescence: A double-edged sword? Journal of Adolescence, 22(6), 771–783. DOI: https://doi.org/10.1006/jado.1999.0269
Oleś, P.K. (1995). Kryzys „połowy życia” u mężczyzn. Psychologiczne badania empiryczne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Oleś, P.K. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: PWN.
Raeburn, J.M., Rootman, I. (1996). Quality of life and health promotion. W: R. Renwick, I. Brown, M. Nagler (eds.), Quality of Life in Health Promotion and Rehabilitation: Conceptual Approaches, Issues, and Applications (s. 14–25). London: Sage Publications.
Roberts, B.W., Friend, W. (1998). Career momentum in midlife women: Life context, identity, and personality correlates. Journal of Occupational Health Psychology, 3(3), 195–208. DOI: https://doi.org/10.1037/1076-8998.3.3.195
Rosalska, M., Wawrzonek, A. (red.). (2015). Wymiary aktywizacji zawodowej dorosłych. W poszukiwaniu metody. Wrocław: Fundacja Familijny Poznań.
Rybczyńska, D. (1998). Jakość życia młodzieży z rodzin ubogich. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP.
Rzechowska, E. (red.). (2010). Dojrzały pracownik na rynku pracy. Jak zabezpieczyć przed wykluczeniem społecznym osoby 50+? Lublin: Wydawnictwo LSB.
Sawicki, J. (red.). (2015). Raport końcowy. Sytuacja osób powyżej 50. i 60. roku życia na rynku pracy Dolnego Śląska. Wrocław: CMSiKO.
Siekańska, M. (2005). Zadowolenie z pracy zawodowej osób wybitnie zdolnych. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Straś-Romanowska, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Szmajke, A. (red.). (2005). Kolokwia psychologiczne. Jakość życia w badaniach empirycznych i refleksji teoretycznej. Warszawa: PAN.
Sztumski, J. (2014). Jakość życia jako kategoria socjologiczno-ekonomiczna. Studia Ekonomiczne, 179, 21–28.
Tavakoli-Fard, N., Mortazavi, S.A., Kuhpayehzadeh, J., Nojomi, M. (2016). Quality of life, work ability and other important indicators of women’s occupational health. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 29(1), 77–84. DOI: https://dx.doi.org/10.13075/ijomeh.1896.00329
Turner, J.S., Helms, D.B. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP.
Whitbourne, S.K., Sneed, J.L., Sayer, A. (2009). Psychosocial Development from College through Midlife: A 34-Year Sequential Study. Developmental Psychology, 45(5), 1328–1340.
Wiatrowska, A. (2009). Jakość życia w zaburzeniach odżywiania. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wojciszke, B. (2009). Kobieta zmienną jest. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wołk, Z. (1999). Społeczno-kulturowe uwarunkowania aktywności osób w starszym wieku. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1, 67–80.
Wołowicka, L. (red.). (2001). Jakość życia w naukach medycznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Worach-Kardas, H. (1988). Fazy życia zawodowego i rodzinnego. Warszawa: Instytut WZZ.
Woźniak-Krakowian, A., Górna, J. (2004). Ubóstwo i bezrobocie zagrożeniem dla jakości życia. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Psychologia, 12, 169–180.
Zboina, B. (2008). Jakość życia osób starszych. Ostrowiec Świętokrzyski: Stowarzyszenie Nauka, Edukacja, Rozwój.
Zrałek, M., Frąckiewicz-Wronka, A. (2015). Ocena jakości usług straży miejskiej w opinii osób starszych. Społeczeństwo i Edukacja, 16(1), 21–34.
NETOGRAFIA
CBOS. (2018). Zadowolenie z życia. Pobrane z: https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_005_18.PDF (dostęp: 30.08.2019).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2021.34.2.205-220
Data publikacji: 2021-06-12 13:30:29
Data złożenia artykułu: 2019-09-30 07:36:03
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Monika Dacka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.