Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Znaczenie intelektualnych i osobowościowych korelatów osiągnięć szkolnych
Streszczenie w języku polskim
W artykule omówiono zagadnienie intelektualnych i osobowościowych uwarunkowań sukcesów szkolnych i wyników egzaminacyjnych. Analizie poddano argumenty na rzecz tezy, że zdolności poznawcze warunkują osiągnięcia szkolne. W efekcie podjętych rozważań sformułowano wniosek, że inteligencja stanowi potencjał, którego znaczenie zależy od etapu edukacyjnego – mocniej koreluje z osiągnięciami szkolnymi we wczesnych etapach kształcenia. Na wyższych poziomach edukacji istotniejszy jest nie sam poziom inteligencji ogólnej, lecz specyficzne zdolności poznawcze i ich dopasowanie do wymagań zadania. Co więcej, realizacja potencjału poznawczego w postaci wysokich wyników akademickich nie jest dana sama z siebie oraz wymaga pracy i wytrwałości. Zależy więc od czynników osobowościowych, w tym przede wszystkim od sumienności uwzględnionej w modelu tzw. Wielkiej Piątki.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Akomolafe, M.J. (2013). Personality Characteristics as Predictors of Academic Performance of Secondary School Students. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(2), 656–664.
Boryszewska, J.K. (2008). Źródła sukcesu szkolnego młodzieży licealnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Chamorro-Premuzic, T., Furnham, A. (2003). Personality traits and academic examination performance. European Journal of Personality, 17(3), 237–250. DOI: https://doi.org/10.1002/per.473
Chamorro-Premuzic, T., Furnham, A. (2008). Personality, intelligence, and approaches to learning as predictors of academic performance. Personality and Individual Differences, 44(7), 1596–1603. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2008.01.003
Conard, M.A. (2006). Aptitude is not enough: How personality and behavior predict academic performance. Journal of Research in Personality, 40(3), 339–346. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrp.2004.10.003
Conrad, N., Party, M.W. (2012). Conscientiousness and Academic Performance: A Mediational Analysis. International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 6(1), 1–14. DOI: https://doi.org/10.20429/ijsotl.2012.060108
Costa, P.T., McCrae, R.R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and Individual Differences, 13(6), 653–665. DOI: https://doi.org/10.1016/0191-8869(92)90236-I
Czerniawska, E., Zawadzki, B. (2010). Aktywność strategiczna jako czynnik pośredniczący w relacji osobowość – osiągnięcia w nauce. W: A.E. Sękowski, W. Klinkosz (red.), Zdolności człowieka w ujęciu współczesnej psychologii (s. 15–31). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Davidson, J., Sternberg, R. (1984). The role of insight in intellectual giftedness. Gifted Child Quarterly, 28(2), 58–64. DOI: https://doi.org/10.1177/001698628402800203
Dyrda, B. (2000). Syndrom nieadekwatnych osiągnięć jako niepowodzenie szkolne uczniów zdolnych. Diagnoza i terapia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Eysenck, H.J. (1992). Personality and education: The influence of extraversion, neuroticism and psychoticism. Zeitschrift für Pädagogische Psychologie, 6, 133–144.
Furnham, A., Chamorro-Premuzic, T., McDougall, F. (2003). Personality, cognitive ability, and beliefs about intelligence as predictors of academic performance. Learning and Individual Differences, 14(1), 49–66. DOI: https://doi.org/10.1016/j.lindif.2003.08.002
Furnham, A., Chamorro-Premuzic, T. (2004). Personality and intelligence as predictors of statistics examination grades. Personality and Individual Differences, 37(5), 943–955. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2003.10.016
Kamińska, A. (2017). Psychologiczne i społeczne uwarunkowania osiągnięć osób zdolnych – analiza i wskazówki dla nauczycieli i rodziców pracujących z osobami zdolnymi. Studia Paedagogica Ignatiana, 20(3), 101–118. DOI: https://doi.org/10.12775/SPI.2017.3.006
Karwowski, M. (2004). Inteligencja „akademicka”, emocjonalna i zdolności twórcze uczniów o różnych osiągnięciach szkolnych. Studia Psychologica UKSW, (5), 103–115.
Kossowska, M. (2004). Psychologiczne uwarunkowania osiągnięć szkolnych. W: A.E. Sękowski (red.), Psychologia zdolności. Współczesne kierunki badań (s. 47–62). Warszawa: PWN.
Kossowska, M., Schouwenburg, H.C. (2000). Inteligencja, osobowość i osiągnięcia szkolne. Przegląd Psychologiczny, 43(1), 81–101.
Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J. (1995). Bateria testów APIS-Z. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna (T. 2; s. 721–760). Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (2005). Inteligencja: geneza, struktura, funkcje. Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (2012). Czy IQ się liczy? Wykład wygłoszony na spotkaniu „Granice Nauki” w ramach Copernicus Festiwal. Pobrane z: www.copernicusfestival.com/wydarzenia/edward-necka-czy-iq-sie-liczy-35559?language=pl (dostęp: 10.03.2020).
Piotrowska, A. (1992). Różnicowanie się inteligencji ogólnej w zależności od profilu kształcenia. Psychologia Wychowawcza, (5), 326–336.
Poropat, A.E. (2016). Beyond the shadow: The role of personality and temperament in learning. W: L. Corno, E.M. Anderman (eds.), Handbook of Educational Psychology (s. 172–185). New York: Routledge.
Roth, B., Becker, N., Romeyke, S., Schäfer, S., Domnick, F., Spinath, F.M. (2015). Intelligence and school grades: A meta-analysis. Intelligence, 53, 118–137. DOI: https://doi.org/10.1016/j.intell.2015.09.002
Spielberger, Ch.D. (1980). Test Anxiety Inventory: Preliminary Professional Manual. Palo Alto: Consulting Psychologists Press.
Sternberg, R.J. (1985). Beyond IQ: A Triarchic Theory of Human Intelligence. Cambridge: Cambridge University Press.
Sternberg, R.J. (2001). Próba weryfikacji teorii inteligencji sprzyjającej powodzeniu życiowemu poprzez operacje konwergencyjne. Przegląd Psychologiczny, 44(4), 375–403.
Turska, D. (2006). Prymusi o niskim poziomie zdolności intelektualnych – w poszukiwaniu przyczyn ocen „za wysokich”. Psychologia Rozwojowa, 11(1), 31–45.
Turska, D. (2008). Niezdolny prymus? W poszukiwaniu wyjaśnienia pozornego absurdu. Psychologia w Szkole, (2), 87–93.
Vedel, A. (2014). The Big Five and tertiary academic performance: A systematic review and meta-analysis. Personality and Individual Differences, 71, 66–76. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2014.07.011
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). NEO-FFI. Inwentarz Osobowości Paula Costy i Roberta McCrae. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.2.25-34
Data publikacji: 2020-06-29 17:48:39
Data złożenia artykułu: 2019-01-11 18:29:29
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Anna Błaszczak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.