Perspektywa czasu i wartości życiowe a zachowania studentów w okresie zawieszenia stacjonarnych zajęć dydaktycznych na początku pandemii SARS-COV-2 (COVID-19)

Kamil Janowicz, Paweł Ciesielski

Streszczenie w języku polskim


Pandemia COVID-19 zmieniła sytuację życiową studentów. W związku z tym zrealizowano badanie mające na celu zweryfikowanie zależności pomiędzy perspektywą czasową i wartościami życiowymi a zmianami w funkcjonowaniu studentów w początkowym okresie epidemii (po zawieszeniu stacjonarnych zajęć dydaktycznych), a także przeanalizowanie ich przewidywań dotyczących tych zmian oraz trafności tych predykcji. Badanie miało charakter podłużny (dwa pomiary w tygodniowym odstępie) i zostało przeprowadzone online. W pierwszej części udział wzięło 602 studentów (85% kobiet) w wieku od 18 do 38 lat (M = 21,80; SD = 2,98), natomiast w drugiej – 356 studentów (83% kobiet) w wieku od 18 do 38 lat (M = 21,90; SD = 2,09). W badaniu wykorzystano Inwentarz Perspektywy Czasu Zimbardo (ZTPI), Portretowy Kwestionariusz Wartości Schwartza (PVQ-RR) oraz ankiety dotyczące zmian we własnym funkcjonowaniu w okresie zawieszenia stacjonarnych zajęć dydaktycznych, zarówno w odniesieniu do przewidywań, jak i do faktycznych zmian ocenianych retrospektywnie. Przeprowadzone analizy wykazały liczne zależności pomiędzy perspektywą czasową i wartościami życiowymi a zmianami w funkcjonowaniu studentów w początkowym okresie epidemii. Częstsze zaangażowanie w aktywność związaną ze studiami pozytywnie korelowało z przyszłościową perspektywą czasową i wartościami ukierunkowanymi na wzrost oraz negatywnie z teraźniejszościową perspektywą czasową. Przewidywania studentów dotyczące zmian we własnym funkcjonowaniu były dosyć trafne, choć nieco nadmiernie optymistyczne w odniesieniu do aktywności związanej ze studiami.


Słowa kluczowe


perspektywa czasowa; wartości życiowe; pandemia COVID-19; studenci

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Abella, R., Heslin, R. (1984). Health, locus of control, values, and the behavior of family and friends: An integrated approach to understanding preventive health behavior. Basic and Applied Social Psychology, 5(4), 283–293.

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179–211.

American College Health Association. (2008). American College Health Association-National College Health Assessment Spring 2008 Reference Group Data Report (Abridged): The American College Health Association. Journal of American College Health, 57(5), 477–488. DOI: https://doi.org/10.3200/JACH.57.5.477-488

Anagnostopoulos, F., Griva, F. (2012). Exploring time perspective in Greek young adults: Validation of the Zimbardo Time Perspective Inventory and relationships with mental health indicators. Social Indicators Research, 106(1), 41–59. DOI: https://doi.org/10.3200/JACH.57.5.477-48810.1007/s11205-011-9792-y

Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(3), 469–480.

Bailey, T.H., Phillips, L.J. (2016). The influence of motivation and adaptation on students’ subjective well-being, meaning in life and academic performance. Higher Education Research & Development, 35(2), 201–216. DOI: https://doi.org/10.3200/JACH.57.5.477-48810.1080/07294360.2015.1087474

Bakiera, L. (2009). Czy dorastanie musi być trudne? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Berman, S.L., Montgomery, M.J., Kurtines, W.M. (2004). The development and validation of a measure of identity distress. Identity: An International Journal of Theory and Research, 4, 1–8.

Białkowska, J., Mroczkowska, D., Zomkowska, E., Rakowska, A. (2014). Ocena zdrowia psychicznego studentów na podstawie Skróconego Kwestionariusza Zdrowia Pacjenta. Hygeia Public Health, 49(2), 365–369.

Biernat, T., Dyczewski, L., Sobierajski, P., Szulich-Kałuża, J. (2007). Wyobrażenia młodzieży w Polsce o małżeństwie. Pedagogia Christiana, 19(1), 137–155.

Brown, W.T., Jones, J.M. (2004). The substance of things hoped for: A study of the future orientation, minority status perceptions, academic engagement, and academic performance of black high school students. Journal of Black Psychology, 30(2), 248–273. DOI: https://doi.org/10.1177/0095798403260727

Brzezińska, A.I., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość: fakt czy artefakt? Nauka, 4, 67–107.

Cao, W., Fang, Z., Hou, G., Han, M., Xu, X., …, Zheng, J. (2020). The psychological impact of the COVID-19 epidemic on college students in China. Psychiatry Research, 287. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112934

Chang, J., Yuan, Y., Wang, D. (2020). Mental health status and its influencing factors among college students during the epidemic of COVID-19. Journal of Southern Medical University, 40(2), 171–176. DOI: https://doi.org/10.12122/j.issn.1673-4254.2020.02.06

Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości. Warszawa: Liberi Libri.

Cieciuch, J., Schwartz, S.H. (2018). Pomiar wartości w kołowym modelu Schwartza. W: H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji (s. 307–334). Warszawa: Difin.

Cierpiałkowska, L. (2013). Współczesna psychoanaliza i jej znaczenie dla psychologii klinicznej. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (T. 1; s. 82–104). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Czerwińska-Jasiewicz, M. (2005). Rozwój psychiczny młodzieży a jej koncepcje dotyczące własnego żucia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Czerwińska-Jasiewicz, M. (2015). Psychologia rozwoju młodzieży w kontekście biegu ludzkiego życia. Warszawa: Difin.

Daugherty, J.R., Brase, G.L. (2010). Taking time to be healthy: Predicting health behaviors with delay discounting and time perspective. Personality and Individual Differences, 48(2), 202–207. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2009.10.007

Dubis, M. (2016). Style wychowania w rodzinie a preferowane przez młodzież cele życiowe i wartości. Wychowanie w Rodzinie, 12(1), 193–214.

Elmer, T., Mepham, K., Stadtfeld, C. (2020). Students under lockdown: Comparisons of students’ social networks and mental health before and during the COVID-19 crisis in Switzerland. PloS ONE, 15(7), e0236337. DOI: https://doi.org/10.31234/osf.io/ua6tq

Erikson, E.H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka.

Fried, E.I., Papanikolaou, F., Epskamp, S. (2020). Mental Health and Social Contact During the COVID-19 Pandemic: An Ecological Momentary Assessment Study. PsyArXiv, April 24. DOI: https://doi.org/10.31234/OSF.IO/36XKP

Gagne, F.M., Lydon, E. (2001). Mind-Set and Close Relationships: When Bias Leads to (In)accurate Predictions. Journal of Personality and Social Psychology, 81(1), 85–96. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.81.1.85

García, J.A., Ruiz, B. (2015). Exploring the role of time perspective in leisure choices: What about the balanced time perspective? Journal of Leisure Research, 47(5), 515–537.

Gfellner, B.M., Cordoba, A.I. (2011). Identity Distress, Psychosocial Maturity, and Adaptive Functioning Among University Students. Identity: An International Journal of Theory and Research, 11(2), 136–154.

Gurba, E. (2000). Wczesna dorosłość. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka (s. 202–233). Warszawa: PWN.

Hanel, P.H.P., Litzellachner, L.F., Maio, G.R. (2018). An Empirical Comparison of Human Value Models. Frontiers in Psychology, 9. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01643

Henson, J.M., Carey, M.P., Carey, K.B., Maisto, S.A. (2006). Associations among health behaviors and time perspective in young adults: Model testing with boot-strapping replication. Journal of Behavioral Medicine, 29(2), 127–137. DOI: https://doi.org/10.1007/s10865-005-9027-2

Hunt, J., Eisenberg, D. (2010). Mental health problems and help-seeking behavior among college students. Journal of Adolescent Health, 46(1), 3–10. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2009.08.008

Ignatczyk, W. (2005). Postawy młodzieży akademickiej miasta Poznania wobec instytucji małżeństwa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 67(4), 267–286.

Inhelder, B., Piaget, J. (1970). Od logiki dziecka do logiki młodzieży. Warszawa: PWN.

Izdebski, Z. (2012). Seksualność Polaków na początku XXI wieki. Studium badawcze. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jahanshahi, A.A., Dinani, M.M., Madavani, A.N., Li, J., Zhang, S.X. (2020). The distress of Iranian adults during the Covid-19 pandemic: More distressed than the Chinese and with different predictors. Brain, Behavior, and Immunity, 87, 124–125. DOI: https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.04.081

Kearney, M.H., O’Sullivan, J. (2003). Identity shifts as turning points in health behavior change. Western Journal of Nursing Research, 25(2), 134–152.

Keough, K.A., Zimbardo, P.G., Boyd, J.N. (1999). Who’s smoking, drinking, and using drugs? Time perspective as a predictor of substance use. Basic and Applied Social Psychology, 21(2), 149–164.

Koehler, D.J., Poon, C.S.K. (2006). Self-predictions overweight strength of current intentions. Journal of Experimental Social Psychology, 42(4), 517–524. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jesp.2005.08.003

Liu, N., Zhang, F., Wei, C., Jia, Y., Shang, Z., …, Liu, W. (2020). Prevalence and predictors of PTSS during COVID-19 outbreak in China hardest-hit areas: Gender differences matter. Psychiatry Research, 287. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112921

Luyckx, K., Goossens, L., Soenens, B. (2006). A developmental contextual perspective on identity construction in emerging adulthood: Change dynamics in commitment formation and commitment evaluation. Developmental Psychology, 42(2), 366–380.

Marek, K., Białoń, P., Wichowicz, H., Melloch, H., Nitka-Siemińska, A. (2005). Przesiewowa ocena rozpowszechnienia objawów depresyjnych i lękowych wśród studentów Akademii Medycznej w Gdańsku. Psychiatria, 2(4), 217–224.

Matusewicz, C. (1975). Psychologia wartości. Warszawa: PWN.

McAdams, D.P. (2006). The role of narrative in personality psychology today. Narrative Inquiry, 16(1), 11–18.

Mertens, G., Gerritsen, L., Duijndam, S., Salemink, E., Engelhard, I. (2020). Fear of the coronavirus (COVID-19): Predictors in an online study conducted in March 2020. Journal of Anxiety Disorders, 74. DOI: https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2020.102258

Minta, J. (2007). „Pozornie dorośli” – zawieszenie pomiędzy młodzieńczością a dorosłością. Dyskursy Młodych Andragogów, 8, 29–43.

Morinaga, Y., Frieze, I.H., Ferligoj, A. (1993). Career plans and gender-role attitudes of college students in the United States, Japan, and Slovenia. Sex Roles, 29(5–6), 317–334.

Nuttin, J. (1985). Future Time Perspective and Motivation. Leuven: Leuven University Press-Erlbaum.

Obuchowska, I. (2000). Adolescencja. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka (s. 163–201). Warszawa: PWN.

Palmeroni, N., Claes, L., Verschueren, M., Bogaerts, A., Buelens, T., Luyckx, K. (2019). Identity Distress Throughout Adolescence and Emerging Adulthood: Age Trends and Associations With Exploration and Commitment Processes. Emerging Adulthood, 1–11.

Peters, M.A., Wang, H., Ogunniran, M.O., Huang, Y., Green, B., …, Hayes, S. (2020). China’s International Higher Education During Covid-19: Collective Student Autoetnography. Postdigital Science and Education, 2, 968–988. DOI: https://doi.org/10.1007/s42438-020-00128-1

Pigott, J. (2018). A Zimbardo Time Perspective Inventory (ZTPI) survey of Japanese university students. International Journal of Social Sciences and Interdisciplinary Studies, 3(1), 55–66.

Przepiórka, I. (2011). Polska adaptacja Zimbardo Time Perspective Inventory. Praca niepublikowana.

Rindfuss, R.R. (1991). The young adult years: Diversity, structural change, and fertility. Demography, 28, 493–512.

Rotter, J.B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1–28.

Schwartz, S.H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. W: M. Zanna (ed.), Advances in Experimental Social Psychology (s. 1–65). London: Academic Press.

Schwartz, S.H. (2017). The refined theory of basic values. W: S. Roccas, L. Sagiv (eds.), Values and Behavior: Taking a Cross Cultural Perspective (s. 51–72). Cham: Springer International Publishing.

Schwartz, S.H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., …, Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663–688. DOI: https://doi.org/10.1037/a0029393

Segar, M.L., Eccles, J.S., Richardson, C.R. (2011). Rebranding exercise: closing the gap between values and behavior. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 8(1), 94.

Sęk, H. (2013). Kierunki behawioralne i podejście poznawcze w psychologii klinicznej. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (T. 1; s. 105–131). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Shores, K., Scott, D. (2007). The relationship of individual time perspective and recreation experience preferences. Journal of Leisure Research, 39(1), 28–59.

Sinisalo, P. (2004). Changing work values and expressed educational plans of adolescents: A cross-sectional follow-up of three cohorts in Finland. European Journal of Psychology of Education, 19(3), 227–236.

Szafraniec, K. (2011). Młodzi 2011. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

Turska, E., Stasiła-Sieradzka, M., Diec, A. (2012). Ścieżki edukacyjne młodych kobiet i mężczyzn a struktura ich wartości zawodowych. Czasopismo Psychologiczne, 2, 307–315.

Volder, M.L. de, Lens, W. (1982). Academic achievement and future time perspective as a cognitive-motivational concept. Journal of Personality and Social Psychology, 42(3), 566–571.

Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., …, Ho, R.C. (2020). Immediate Psychological Responses and Associated Factors during the Initial Stage of the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19) Epidemic among the General Population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1729. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph17051729

Weinstein, N.D. (1980). Unrealistic Optimism about Future Life Events. Journal of Personality and Social Psychology, 39(5), 806–820.

Zaleski, Z. (1991). Psychologia zachowań celowych. Warszawa: PWN.

Zdybek, P.M. (2012). Rola orientacji temporalnej na teraźniejszość w wyjaśnianiu preferowanej strategii seksualnej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 16, 113–131.

Zimbardo, P.G., Keough, K.A., Boyd, J.N. (1997). Present time perspective as a predictor of risky driving. Personality and Individual Differences, 23(6), 1007–1023.

Zimbardo, P.G., Boyd, J.N. (1999). Putting time in perspective: A valid, reliable individual-differences metric. Journal of Personality and Social Psychology, 77(6), 1271–1288.

NETOGRAFIA

Długosz, P. (2020). Raport z badań „Krakowscy studenci w sytuacji zagrożenia pandemią koronawirusa”. Kraków: Instytut Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Pobrane z: http://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/7036/Krakowscy%20studenci%20w%20sytuacji%20zagro%20enia%20pandemi%20%20koronawirusa-Piotr%20D%20ugosz.pdf?sequence=1 (dostęp: 20.05.2020).

Wallace, C. (1995). How old is young and young is old? The restructuring of age and the life course in Europe. Paper presented at Youth 2000: An International Conference, Middlesborough, UK. Pobrane z: www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/22211/ssoar-1997-wallacehow_old_is_young_and.pdf?sequence=1 (dostęp: 14.03.2011).

www1: Student sam w domu. Pobrane z: www.facebook.com/events/142014640458407 (dostęp: 14.03.2021).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2021.34.2.105-132
Data publikacji: 2021-06-12 13:30:19
Data złożenia artykułu: 2020-07-14 11:14:28


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2281
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 4590

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Kamil Janowicz, Paweł Ciesielski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.