Nauczyciel wobec zmian edukacyjnych. Kształcenie językowe w szkole ponadpodstawowej z wykorzystaniem podręczników Wydawnictwa Pedagogicznego Operon (z doświadczeń praktyka)

Renata Janicka-Szyszko

Streszczenie w języku polskim


W artykule przedstawiono szanse i wyzwania związane z kształceniem języka ojczystego we współczesnej szkole ponadpodstawowej. Przedmiotem refleksji jest koncepcja kształcenia językowego zawarta w najnowszej podstawie programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia, a także jej realizacja w serii podręczników Wydawnictwa Pedagogicznego Operon (7 tomów) wydanych w latach 2019–2022. Oglądowi poddano zarówno wskazane w podstawie treści nauczania, jak i ich konkretyzację w podręcznikach i materiałach dodatkowych odzwierciedlającą tendencje we współczesnej dydaktyce. Przeanalizowano przyjęte rozwiązania funkcjonalizujące wiedzę o języku i kształcące sprawność językową uczniów. Wskazano również trudności, z jakimi stykają się autorzy podręczników i nauczyciele języka polskiego, przede wszystkim związane z brakiem możliwości jednoznacznego odczytania niektórych wymagań szczegółowych. W zakończeniu zaproponowano dopełnianie treści szczegółowych opisanych w podstawie programowej wskazówkami lekturowymi, co pozwoliłoby przekazywać uczniom informacje z zakresu kształcenia językowego zgodne z aktualnym stanem wiedzy naukowej.


Słowa kluczowe


wiedza o języku; kształcenie językowe; sprawność językowa uczniów; nauczyciel

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


LITERATURA

Bąk, P. (1989). Gramatyka języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Czaja, A., Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R. (2021a). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres podstawowy. Klasa 3. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Czaja, A., Jagiełło, U., Janicka-Szyszko R. (2021b). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres rozszerzony. Klasa 3. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Data, K. (2009). Wpływ komunikacji sieciowej na współczesną polszczyznę. W: D. Ulicka (red.), Tekst (w) sieci. Tekst, język, gatunki (T. 1; s. 131–138). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Dobek-Ostrowska, B. (2004). Podstawy komunikowania społecznego. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.

Dyduchowa, A. (1988). Metody kształcenia sprawności językowej. Projekt systemu, model podręcznika. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.

Furdal, A. (1990). Językoznawstwo otwarte. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Garwol, K. (2014). Język Internetu i SMS-a zagrożeniem dla stylistyki języka polskiego. Edukacja – Technika – Informatyka, 5(2), 322–327.

Grabias, S. (2001). Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Grzegorczykowa, R. (2008). O tak zwanej reprezentatywnej funkcji języka w świetle najnowszych badań psycholingwistycznych. Język a Kultura, 20, 129–141.

Grzegorczykowa, R. (2012). Wstęp do językoznawstwa. Warszawa: PWN.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R. (2022a). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres podstawowy. Klasa 4. Cz. 1–2. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R. (2022b). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres rozszerzony. Klasa 4. Cz. 1–2. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka, M. (2007). Język polski. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. 1. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka, M. (2012). Język polski. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. 1. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2019a). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres podstawowy. Klasa 1. Część 1. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2019b). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres rozszerzony. Klasa 1. Część 1. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2019c). Język polski 1. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część I. Egzemplarz okazowy. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2019d). Język polski 1. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część I. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2019e). Język polski 1. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część II. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2020a). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres podstawowy. Klasa 2. Część 1 i 2. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2020b). Język polski. Maturalne karty pracy. Szkoły ponadpodstawowe. Zakres rozszerzony. Klasa 2. Część 1 i 2. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2020c). Język polski 2. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część I. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2020d). Język polski 2. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część II. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2021). Język polski 3. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2022a). Język polski 4. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część I. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Jagiełło, U., Janicka-Szyszko, R., Steblecka-Jankowska, M. (2022b). Język polski 4. Zakres podstawowy i rozszerzony. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Część II. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Janicka-Szyszko, R., Steblecka, M. (2007). Język polski. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. 2. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Janicka-Szyszko, R., Steblecka, M. (2012). Język polski. Kształcenie kulturowo-literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. 2. Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon.

Kiklewicz, A. (2008). Dwanaście funkcji języka. LingVaria, 6(2), 9–27.

Kiklewicz, A. (2010). O funkcji stylistycznej wypowiedzenia; Tęcza nad potokiem… Kategorie lingwistyki komunikacyjnej, socjolingwistyki i hermeneutyki lingwistycznej w ujęciu systemowym. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.

Nocoń, J. (2012). Strategie nabywania wiedzy o języku przez uczniów (na przykładzie zadań podręcznikowych). W: B. Niesporek-Szamburska (red.), Wiedza o języku i kompetencje językowe uczniów (s. 27–43). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Pisarek, W. (2008). Wstęp do nauki o komunikowaniu. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Synowiec, H. (2007). Stan polszczyzny uczniów na tle przemian kulturowych i cywilizacyjnych. W: J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan (red.), Język polski jako narzędzie komunikacji we współczesnym świecie (s. 105–114). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Synowiec, H. (2020). O funkcjonalności wiedzy o języku w szkole. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Literaria Polonica, 56(1), 31–51. DOI: 10.18778/1505-9057.56.03

Twarowska, A., Dąbrowska-Prokopowska, E. (2020). Przemiany języka polskiego w aspekcie kultury globalnej i społeczeństwa informacyjnego. W: E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska (red.), Kultura w Polsce w XXI wieku. Konteksty kulturowe, społeczne i medialne (s. 325–339). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Urbańczyk, S. (red.). (1991). Encyklopedia języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

NETOGRAFIA

Kulikowska, M. (2022) Język jako narzędzie porozumiewania się człowieka – poznawcza, komunikacyjna i społeczna funkcja tekstu. Pobrane z: https://zpe.gov.pl/a/dla-nauczyciela/D17U6WQTm

AKTY PRAWNE

Prawo oświatowe. (2016). Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 59).

Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. (2016). Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 60).

Rozporządzenie. (2017). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017 poz. 356).

Rozporządzenie. (2018). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. 2018 poz. 467).

Rozporządzenie. (2019). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 października 2019 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz.U. 2019 poz. 2013).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2023.36.2.189-209
Data publikacji: 2023-08-28 09:42:25
Data złożenia artykułu: 2023-04-28 08:58:10


Statystyki


Widoczność abstraktów - 433
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 211

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Renata Janicka-Szyszko

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.