Współczesna rodzina wobec wsparcia dla osób doświadczających zaburzeń psychicznych

Anna Barbara Jarkiewicz, Aleksandra Rostojek

Streszczenie w języku polskim


W artykule przedstawiona została kwestia znaczenia rodziny i udzielanego w jej ramach wsparcia z perspektywy osoby, która ma zdiagnozowane zaburzenie psychiczne. Prezentowany fragment wniosków pochodzi z badania, którego głównym przedmiotem były społeczno-biograficzne doświadczenia osób z zaburzeniem psychicznym, które korzystały z różnych form wsparcia instytucjonalnego. W artykule uwaga skoncentrowana została na oddziaływaniach instytucji, jaką jest rodzina, w tym w szczególności na znaczeniu jej wsparcia dla osób doświadczających zaburzenia psychicznego. Badanie zostało przeprowadzone w paradygmacie interpretatywnym z wykorzystaniem metod jakościowych – autobiograficznego wywiadu narracyjnego. Łącznie w latach 2019–2023 zebranych zostało 60 narracji z narratorami obu płci; najmłodszy rozmówca miał 19 lat, a najstarszy – 65. Analiza materiału pozwoliła na wygenerowanie podstawowych typów rodzin oraz występującego w nich rodzaju wsparcia.


Słowa kluczowe


rodzina; zaburzenie psychiczne; wsparcie; autobiograficzny wywiad narracyjny; wsparcie instytucjonalne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Berkman, L.F. (2000). Social Support, Social Network, Social Cohesion and Health. Social Work in Health Care, 31(2), 3–14. DOI: 10.1300/J010v31n02_02

Berkman, L.F., Glass, T., Brissette, I., Seeman, T.E. (2000). From Social Integration to Health: Durkheim in the New Millennium. Social Science & Medicine, 51(6), 843–857. DOI: 10.1016/S0277-9536(00)00065-4

Bernstein, B. (1980). Socjolingwistyczne ujęcie procesu socjalizacji. Uwagi dotyczące podatności na oddziaływania szkoły. W: G. Shuger, M. Smoczyńska (red.), Badania nad rozwojem języka dziecka (s. 575–579). Warszawa: PWN.

Białas, T. (2022). Zdrowie psychiczne. Jaka jest nasza kondycja po pandemii COVID-19 i jak można ją poprawić? Pobrane z: https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/zdrowie-psychiczne

Boydell, K.M., Gladstone, B.M., Crawford, E.S. (2002). The Dialectic of Friendship for People with Psychiatric Disabilities. Psychiatric Rehabilitation Journal, 26(2), 123–131. DOI: 10.2975/26.2002.123.131

Bracke, P., Christiaens, W., Verhaeghe, M. (2008). Self-Esteem, Self-Efficacy, and the Balance of Peer Support among Persons with Chronic Mental Health Problems. Journal of Applied Social Psychology, 38(2), 436–459. DOI: 10.1111/j.1559-1816.2008.00312.x

Bronowski, P., Kaszyński, H., Maciejewska, O. (2019). Kryzys psychiczny. Odzyskiwanie zdrowia, wsparcie społeczne, praca socjalna. Warszawa: Difin.

Bulska, J. (2017). Znaczenie systemów społecznych wspierających zdrowie i samopoczucie współczesnego człowieka. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie, (112), 61–70.

Clay, S., Schell, B., Corrigan, P.W., Ralph, R.O. (Eds.). (2005). On Our Own, Together: Peer Programs for People with Mental Illness. Nashville: Vanderbilt University Press.

Combs, D.R., Mueser, K.T. (2007). Schizophrenia. W: M. Hersen, S.M. Turner, D.C. Beidel (Eds.), Adult Psychopathology and Diagnosis (s. 234–285). Hoboken: John Wiley & Sons.

Czechowska-Bieluga, M. (2021). Praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (43), 213–228.

Davidson, L., Stayner, D. (1997). Loss, Loneliness, and Desire for Love: Perspectives on the Social Lives of People with Schizophrenia. Psychiatric Rehabilitation Journal, 20(3), 3–12. DOI: 10.1037/h0095369

Goldberg, R.W., Rollins, A.L., Lehman, A.F. (2003). Social Network Correlates among People with Psychiatric Disabilities. Psychiatric Rehabilitation Journal, 26(4), 393–402. DOI: 10.2975/26.2003.393.402

Hammer, M. (1983). Core and Extended Social Networks in Relation to Health and Illness. Social Science Medicine, 17(7), 405–411. DOI: 10.1016/0277-9536(83)90344-1

Jackowska, E. (2009). Stygmatyzacja i wykluczenie społeczne osób chorujących na schizofrenię – przegląd badań i mechanizmy psychologiczne. Psychiatria Polska, 43(6), 655–670.

Jarkiewicz, A.B. (2017). Zagrożona praca socjalna – o uwarunkowaniach orientowania działań pracowników socjalnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(4), 63–74. DOI: 10.17951/j.2017.30.4.63

Kate, N., Grover, S., Kulhara P., Nehra, R. (2013). Relationship of Caregiver Burden with Coping Strategies, Social Support, Psychological Morbidity, and Quality of Life in the Caregivers of Schizophrenia. Asian Journal of Psychiatry, 6(5), 380–388. DOI: 10.1016/j.ajp.2013.03.014

Kózka, M. (2010). Wsparcie społeczne w chorobie. W: A. Kózka, L. Płaszewska-Żywko (red.), Modele opieki pielęgniarskiej nad chorym dorosłym (s. 45–49). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Kusumawaty, I., Surahmat, R., Martini, S., Muliyadi (2021). Family Support for Members in Taking Care of Mental Disordered Patients. W: W. Striełkowski (red.), Proceedings of the First International Conference on Health, Social Sciences and Technology (ICoHSST 2020) (s. 115–120). Indonesia: Atlantis Press. DOI: 10.2991/assehr.k.210415.026

Leszto, S., Witusik, A., Pietras, T. (2013). Terapia pedagogiczna dorosłych w psychiatrii i w medycynie somatycznej. Ujęcie psychologiczne, biomedyczne i aksjologiczne. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie.

Milardo, R.M. (1988). Families and Social Networks: An Overview of Theory and Methodology. W: R.M. Milardo (Ed.), Families and Social Networks (s. 13–47). Newbury Park: Sage.

Moskalewicz, J., Kiejna, A., Wojtyniak, B. (red.). (2012). Kondycja psychiczna mieszkańców Polski. Raport z badań „Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej – EZOP Polska”. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Nelson, G., Lomotey, J. (2006). Quantity and Quality of Participation and Outcomes of Participation in Mental Health Consumer-Run Organizations. Journal of Mental Health, 15(1), 63–74. DOI: 10.1080/09638230500512524

OECD, European Union (2018). Health at a Glance: Europe 2018. State of Health in the EU Cycle. Paris–Brussels: OECD Publishing. DOI: 10.1787/health_glance_eur-2018-en

Pernice-Duca, F. (2010). Family Network Support and Mental Health Recovery. Journal of Marital and Family Therapy, 36(1), 13–27. DOI: 10.1111/j.1752-0606.2009.00182.x

Podgórska-Jachnik, D., Stecz, P. (2017). Zdrowie psychiczne (także) studentów. Komentarz do raportu EZOP Polska. Aion, (9), 24–28.

Przywarka, I. (2002). Rodzina w sytuacji choroby. Wpływ choroby psychicznej na funkcjonowanie rodziny w wielkim mieście (na przykładzie Chorzowa). W: Z. Tyszka (red.), Życie rodzinne – uwarunkowania makro- i mikrostrukturalne (s. 153–172). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Resnick, S.G., Rosenheck, R.A., Lehman, A.F. (2004). An Exploratory Analysis of Correlates of Recovery. Psychiatric Services, 55(5), 540–547. DOI: 10.1176/appi.ps.55.5.540

Schütze, F. (2008a). Biography Analysis on the Empirical Base of the Autobiographical Narratives: How to Analyse Autobiographical Narrative Interviews. Part I: INVITE – Biographical Counselling in Rehabilitative Vocational Training. Further Educational Curriculum. EU Leonardo da Vinci Programme.

Schütze, F. (2008b). Biography Analysis on the Empirical Base of the Autobiographical Narratives: How to Analyse Autobiographical Narrative Interviews. Part II: INVITE – Biographical Counselling in Rehabilitative Vocational Training. Further Educational Curriculum. EU Leonardo da Vinci Programme.

Sęk, H., Cieślak, R. (red.). (2004). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN.

Tempier, R., Caron, J., Mercier, C., Leouffre, P. (1998). Quality of Life of Severely Mentally Ill Individuals: A Comparative Study. Community Mental Health Journal, 34, 477–485. DOI: 10.1023/A:1018738312734

Tracz-Dral, J. (2019). Zdrowie psychiczne w Unii Europejskiej. Opracowanie tematyczne OT-674. Warszawa: Kancelaria Senatu.

Trojańska, M. (2018). „Otwarty dialog” – środowiskowy model wsparcia osób w kryzysach psychicznych i ich rodzinie. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (30), 222–233. DOI: 10.4467/25439561.NP.18.026.9864

Wilson, T. (1973). Normative and Interpretive Paradigms in Sociology. W: J.D. Douglas (Ed.), Understanding Everyday Life: Toward the Reconstruction of Sociological Knowledge. London: Routledge & Kegan Paul.

World Health Organization (WTO). (2019). mhGAP Community Toolkit: Mental Health Gap Action Programme (mhGAP). Pobrane z: https://www.who.int/publications/i/item/the-mhgap-community-toolkit-field-test-version

Wright, E.R., Gronfein, W.P., Owens, T.J. (2000). Deinstitutionalization, Social Rejection, and the Self-Esteem of Former Mental Patients. Journal of Health and Social Behavior, 41(1), 68–90. DOI: 10.2307/2676361




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2023.36.4.153-171
Data publikacji: 2024-03-14 10:37:16
Data złożenia artykułu: 2023-05-30 22:13:19


Statystyki


Widoczność abstraktów - 536
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 363

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Anna Barbara Jarkiewicz, Aleksandra Rostojek

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.