Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Cechy zaburzeń osobowości a kontrola emocji negatywnych i regulacja nastroju
Streszczenie w języku polskim
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie związków pomiędzy cechami zaburzeń osobowości a kontrolą emocji negatywnych i obniżaniem vs. podwyższaniem nastroju. W literaturze przedmiotu istnieją dane na temat dysfunkcjonalnego doświadczania i regulowania emocji u osób z zaburzoną osobowością. Wykazuje się, iż osoby takie nie są zdolne do tworzenia bliskich więzi uczuciowych bądź ich więzi nacechowane są ambiwalencją, konfliktami. Wynika to z problemów w zakresie rozumienia emocji i ich kontroli. Podjęto się sprawdzenia, czy i jakiego rodzaju związki istnieją pomiędzy poszczególnymi cechami zaburzeń osobowości oraz wiązkami zaburzeń A, B i C a kontrolą negatywnych emocji i regulacją nastroju. Badaniami objęto 294-osobową grupę kobiet i mężczyzn z populacji generalnej w podobnym wieku i o zbliżonym poziomie wykształcenia. Zastosowano następujące techniki: do diagnozy cech zaburzeń osobowości – kwestionariusz PDQ-4 Stevena E. Hylera, do oceny kontroli emocji – Skalę Kontroli Emocji CECS, do oceny regulacji nastroju – Skalę Regulacji Nastroju Bogdana Wojciszke. Zastosowano wielozmiennowe analizy regresji oraz analizę ścieżek w celu wykazania, w jakim stopniu cechy zaburzeń osobowości z wiązek A, B i C oraz cechy poszczególnych zaburzeń wyjaśniają kontrolę emocji negatywnych i regulację nastroju. Wyniki wskazują, że nasileniu zaburzeń z wiązki B towarzyszy obniżona kontrola depresji, zaś z wiązki C – podwyższona kontrola depresji. Wyższe tendencje do obniżania nastroju towarzyszą głównie zaburzeniom obawowo-lękowym (wiązka C), zaś nasilenie cech zaburzeń z wiązki A idzie w parze z mniejszą skłonnością do podwyższania nastroju. Osoby z zaburzeniami osobowości nie przejawiają skłonności do podwyższania nastroju.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Ali F., Chamorro-Premuzic T. (2009), The dark side of love and life satisfaction: Associations with intimate relationships, psychopathy, and machiavellianism, “Personality and Individual Differences”, Vol. 48.
Aronson E., Wieczorkowska G. (2000), Kontrola naszych myśli i uczuć, Warszawa: Wydawnictwo Jacek Sanatorski & Co.
Beck A.T., Freeman A., Davis D.D. (2005), Terapia poznawcza zaburzeń osobowości, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Butcher J.N., Hooley J.M., Mineka S. (2017), Psychologia zaburzeń DSM-V, Sopot: GWP.
Cadenhead C.S., Light G.A., Geyer M.A., McDowell J.E., Braff D.L. (2002), Neurobiological measures of schizotypal personality disorder: Defining an inhibitory endophenotype?, “American Journal of Psychiatry”, Vol. 159(5), DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ajp.159.5.869.
Chemerinski E., Byne W., Kolaitis J.C., Glanton C.F., Canfield E.L., Newmark R.E., Mehmet Haznedar M., Novakovic V., Chu K.-W., Lsiever L.J., Hazletta E.A. (2013), Larger putamen size in antipsychotic-naïve individuals with schizotypal personality disorder, “Schizophrenia Research”, Vol. 143(1), DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2012.11.003.
Cierpiałkowska L. (2007), Psychopatologia, Warszawa: Scholar.
Cierpiałkowska L., Soroko E. (2014), Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej, Poznań: UAM.
Doliński D., Błaszczak W. (2011), Dynamika emocji, Warszawa: PWN.
DSM-IV-TR (1994), Diagnostic and statistical manual of mental disorders, Washington: American Psychiatric Association.
DSM-5 (2013), Diagnostic and statistical manual of mental disorders, Washington: American Psychiatric Association.
Gabbard G.O. (2005), Mind, brain and personality disorders, “American Journal of Psychiatry”, Vol. 162(5), DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ajp.162.5.833.
Gawda B. (2008), Love scripts of person with antisocial personality, “Psychological Reports”, Vol. 103(2), DOI: https://doi.org/10.2466/pr0.103.2.371-380.
Gawda B. (2011), Skrypty miłości, nienawiści i lęku u osób antyspołecznych, Warszawa: Difin.
Gawda B. (2012), Dysfunctional love in psychopathic criminals – the neural basis, “NeuroQuantology”, Vol. 10(4), DOI: https://doi.org/10.14704/nq.2012.10.4.620.
Gawda B. (2015), Model of love, hate and anxiety scripts in psychopathic individuals, “Frontiers in Psychology”, Vol. 6, DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01722.
Gawda B., Czubak K. (2012), Style przywiązania a cechy zaburzeń osobowości, „Studia Psychologica”, nr 12(2).
Górska D. (2006), Uwarunkowania dysregulacji emocjonalnej u osób z zaburzeniem osobowości borderline, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Hare R.D., Neumann C.S. (2007), The PCL-R Assessment of Psychopathy. Development, structural properties, and new directions, [w:] C.J. Patrick (ed.), Handbook of Psychopathy, New York–London: The Guilford Press.
Hazlett E.A., Buchsbaum M.S., Haznedar M.M., Newmark R., Goldstein K.E., Zelmanova Y., Glanton C.F., Torosjan Y., New A.S., Lo J.N., Mitropoulou V., Siever L.J. (2008), Cortical grey and white matter volume in unmedicated schizotypal and schizophrenia patients, “Schizophrenia Research”, Vol. 101(1–3), DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2007.12.472.
Heim C., Nemeroff C.B. (2002), Neurobiology of early life stress: Clinical studies, “Seminar Clinical Neuropsychiatry”, Vol. 7, DOI: https://doi.org/10.1053/scnp.2002.33127.
Hummelen B., Pedersen G., Karterud S. (2012), Some suggestions for the DSM-V schizotypal personality disorder construct, “Comprehensive Psychiatry”, Vol. 53.
ICD-10 (1996), International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problem, Geneva: WHO.
Juczyński Z. (2009), Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Warszawa: PTP.
Kamphausen S., Schröder P., Maier S., Bader K., Feige B., Kaller C.P., Glauche V., Ohlendorf S., Tebartz van Elst L., Klöppel S., Jacob G.A., Silbersweig D., Lieb K., Tüscher O. (2013), Medial prefrontal dysfunction and prolonged amygdala response during instructed fear processing in borderline personality disorder, “World Journal of Biological Psychiatry”, Vol. 14(4), DOI: https://doi.org/10.3109/15622975.2012.665174.
Klumpp H., Angstadt M., Phan K.L. (2012), Insula reactivity and connectivity to anterior cingulate cortex when processing threat in general social anxiety disorder, “Biological Psycholology”, Vol. 89(1).
Koenigsberg H.W., Denny B.T., Fan J., Liu X., Guerreri S., Mayson S.J., Rimsky L., New A.S., Goodman M., Siever L.J. (2014), The neural correlates of anomalous habituation to negative emotional pictures in borderline and avoidant personality disorder patients, “American Journal of Psychiatry”, Vol. 171(1), DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2013.13070852.
Koenigsberg H.W., Siever L.J., Lee H., Pizzarello S., New A.S., Goodman M., Cheng H., Flory J., Prohovnik I. (2009), Neural correlates of emotion processing in Borderline Personality Disorder, “Psychiatry Research”, Vol. 172(3).
Kofta M. (1979), Samokontrola a emocje, Warszawa: PWN.
Linehan M. (2007), Zaburzenie osobowości z pogranicza. Terapia behawioralno-poznawcza, Kraków: Wydawnictwo Uniwerytetu Jagiellońskiego.
Olejnik D. (2012), Aleksytymia w zaburzeniach osobowości, „Psychologia Jakości Życia”, nr 11(2).
Patrick J., Links P., Reekum R. Van, Mitton M.J. (1995), Using the PDQ-R BPD Scale as a brief screening measure in the differential diagnosis of Personality Disorder, “Journal of Personality Disorders”, Vol. 9(3), DOI: https://doi.org/10.1521/pedi.1995.9.3.266.
Patrick M., Hobson R.P., Castle D., Howard R., Maughan B. (1994), Personality disorder and the mental representation of early social experience, “Development and Psychopathology”, Vol. 6(2), DOI: https://doi.org/10.1017/S0954579400004648.
Rohmann E., Neumann E., Herner M.J., Bierhoff H.-W. (2012), Grandiose and vulnerable narcissism. Self-construct, attachment, and love in romantic relationships, “European Psychologist”, Vol. 17(4), DOI: https://doi.org/10.1027/1016-9040/a000100.
Rosell D.R., Futterman S.E., McMaster A., Siever L.J. (2014), Schizotypal personality disorder: A current review, “Current Psychiatry Report”, Vol. 16(7), DOI: https://doi.org/10.1007/s11920-014-0452-1.
Ruocco A.C., Amirthavasagam S., Choi-Kain L.W., McMain S.F. (2013), Neural correlates of negative emotionality in borderline personality disorder: An activation-likelihood-estimation meta-analysis, “Biological Psychiatry”, Vol. 73(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2012.07.014.
Teasdale J.D. (2006), Związek między poznaniem a emocją: umysł-w-gotowości w zaburzeniach nastroju, [w:] D.M. Clark, C.G. Fairburn (red.), Terapia poznawczo-behawioralna. Badania naukowe i praktyka kliniczna, Gdynia: Alliance Press.
Torgersen S., Kringlen E., Cramer V. (2001), The prevalence of personality disorders in a community sample, “Archives of General Psychiatry”, Vol. 58(6), DOI: https://doi.org/10.1001/archpsyc.58.6.590.
Trzebińska E. (2009), Afektywny model zaburzeń osobowości, [w:] E. Trzebińska (red.), Szaleństwo bez utraty rozumu. Z badań nad zaburzeniami osobowości, Warszawa: Wydawnictwo Academica.
Vu M.A.T., Thermenos H.W., Terry D.P., Wolfe D.J., Voglmaier M.M., Niznikiewicz M.A., McCarley R.W., Seidman L.J., Dickey C.C. (2013), Working memory in schizotypal personality disorder: fMRI activation and deactivation differences, “Schizophrenia Research”, Vol. 151(1–3), DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2013.09.013.
Wang Y., Yang T., Su L., Yan C., Wang Y., Huang J., Fan M.X., Yin D.Z., Jin Z., Zeng Y.W., Shum D.H., Gur R.C., Chan R.C. (2014), Neural correlates of prospective memory in individuals with schizotypal personality features, “Neuropsychology”, Vol. 28(3), DOI: https://doi.org/10.1037/neu0000035.
Wojciszke B. (2002), Skale regulacji nastroju, [w:] M. Marszał-Wiśniewska, T. Klonowicz, M. Fajkowska-Stanik (red.), Psychologia różnic indywidualnych. Wybrane zagadnienia, Gdańsk: GWP.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2018.31.3.215-230
Data publikacji: 2019-02-26 17:52:11
Data złożenia artykułu: 2018-04-30 13:15:17
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Barbara Gawda
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.