Typy umysłów

Streszczenie w języku polskim

W artykule zostały opisane typologie umysłów, w których uwzględnia się elementy logiczne i intuicyjne. Przybliżono typologie następujących autorów: Henriego Poincarégo, Carla Gustava Junga, Stanisława M. Dobrowolskiego i Malcolma R. Westcotta. W propozycjach tych uczonych, a szczególnie Westcotta, autor niniejszego artykułu dostrzegł i wypunktował wiele pozytywnych właściwości, a jednocześnie wykazał potrzebę ich modyfikacji. Dotyczy to głównie zakorzenionej tradycji traktowania intuicji i logiki jako procesów przeciwstawnych i wzajemnie wykluczających się, czyli nie do pogodzenia jednocześnie w umyśle danego człowieka. Z tego stanowiska teoretycznego dotychczas wyróżnia się dwa czyste typy, jak to zaproponował Poincaré, który wyróżnił typy logiczne i intuicyjne. Pozostali przywołani tu autorzy proponowali większą liczbę typów, z reguły cztery (Jung i Westcott), lecz stosowali niejedno kryterium podziału, stąd obok typów logicznych i intuicyjnych umieszczano typy np. słabe, zgadujące itd. Autor opracowania zaproponował podejście integracyjne, w którym wyróżnił pięć typów umysłu: 1) skrajnie logiczny; 2) logiczny; 3) pośredni (zrównoważony); 4) intuicyjny; 5) skrajnie intuicyjny. Zamieszczono zarówno krótką ogólną charakterystykę tych typów, jak i przykłady umysłów takich historycznych postaci, jak Sokrates, Dmitrij Mendelejew, Johann H. Pestalozzi, Ignaz Semmelweis, Adam Mickiewicz, a także postaci fikcyjnej (literackiej) – Sherlocka Holmesa.