Doświadczenie żałoby po samobójczej śmierci bliskiego – zagrożenia i metody wspierania pozostawionych

Joanna Ruczaj

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu było wskazanie specyfiki przeżywania samobójczej śmierci bliskiego w rzeczywistości społecznej, która jest nieprzychylna doświadczaniu tej utraty. W tekście poruszono problem tabuizacji zjawiska samobójstwa oraz stygmatyzacji społecznej samobójców i ich rodzin. Przegląd doniesień z badań poświęconych poznaniu tego zagadnienia wsparto przytoczonymi świadectwami osób przeżywających żałobę po samobójczej śmierci bliskiego. Rozważono różnice przeżywania żałoby po śmierci samobójczej i po śmierci z przyczyn naturalnych. Przedmiotem refleksji są zwłaszcza te aspekty doświadczenia bliskich samobójców, które nie odpowiadają społecznie aprobowanym wzorcom doświadczania żałoby (m.in. brak aprobaty społecznej dla wyrażania emocji gniewu i doświadczenia ulgi w kontekście przeżywania śmierci bliskiego). Na podstawie analizy przedstawionych materiałów wskazano potencjalne zagrożenia, które mogą dotykać tej grupy żałobników. W tym celu omówiono badania poświęcone analizie ryzyka wystąpienia zaburzeń psychicznych pośród bliskich samobójców. W kontekście poczynionych w artykule obserwacji rozważono efektywność terapii Complicated Grief Treatment dedykowanej pracy z tą grupą klientów.


Słowa kluczowe


samobójstwo; żałoba; bliscy samobójców; terapia

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Barrett, T.W., Scott, T.B. (1990). Suicide Bereavement and Recovery Patterns Compared with Nonsuicide Bereavement Patterns. Suicide & Life-threatening Behavior, 20(1), 1–15.

Boelen, P.A. (2006). Cognitive-Behavioral Therapy for Complicated Grief: Theoretical Underpinnings and Case Descriptions. Journal of Loss and Trauma, 11(1), 1–30. DOI: https://doi.org/10.1080/15325020500193655

Bonanno, G.A., Kaltman, S. (2001). The varieties of grief experience. Clinical Psychology Review, 21(5), 705–734. DOI: https://doi.org/10.1016/S0272-7358(00)00062-3

Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss (Vol. 3: Loss, Sadness and Depression). New York: Basic Books.

Brodniak, W. (2012). Założenia ramowego programu zapobiegania samobójstwom w Polsce na lata 2012–2015. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Cohen, J.A., Mannarino, A.P., Deblinger, E. (2011). Terapia traumy i traumatycznej żałoby u dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Edmonds, A. (2016). Music Therapy as Postvention for Survivors of Suicide: A Group Case Study. Arizona: Arizona State University.

Gmitrowicz, A. (2010). Postwencja – wsparcie dla osób po samobójczym zgonie kogoś bliskiego. Psychiatria po Dyplomie, 7(4), 60–62.

Gmitrowicz, A., Rosa, K. (2007). Regionalny Program Zapobiegania Samobójstwom Młodzieży. Część II: Ocena kliniczna czynników ryzyka samobójstwa młodzieży w regionie łódzkim. Suicydologia, (1), 23–28.

Grad, O.T., Zavasnik, A. (1999). Phenomenology of bereavement process after suicide, traffic accident and terminal illness (in spouses). Archives of Suicide Research, 5(2), 157–172. DOI: https://doi.org/10.1080/13811119908258325

Harwood, D., Hawton, K., Hope, T., Jacoby, R. (2002). The grief experiences and needs of bereaved relatives and friends of older people dying through suicide: A descriptive and case-control study. Journal of Affective Disorders, 72(2), 185–194. DOI: https://doi.org/10.1080/13811119908258325

Hawton, K., Simkin, S. (2003). Helping people bereaved by suicide. British Medical Journal, 327(7408), 177. DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.327.7408.177

Janoff-Bulman, R. (1992). Shattered Assumptions: Towards a New Psychology of Trauma. New York: Free Press.

Jarema, M., Rebe-Jabłońska, J. (red.). (2016). Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL.

Jarosz, M. (2004). Samobójstwa – ucieczka przegranych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Jordan, J.R. (2001). Is suicide bereavement different? A reassessment of the literature. Suicide & Life-threatening Behavior, 31(1), 91–102. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.31.1.91.21310

Kaltman, S., Bonanno, G.A. (2003). Trauma and bereavement: Examining the impact of sudden and violent deaths. Journal of Anxiety Disorder, 17(2), 131–147. DOI: https://doi.org/10.1016/S0887-6185(02)00184-6

Kubler-Ross, E. (2002). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.

Lukas, C., Seiden, M. (2007). Silent Grief. Living in the Wake of Suicide. New York: Jessica Kingsley Publishers.

McIntosh, J.L., Kelly, L.D. (1992). Survivors’ reactions: Suicide vs. other causes. Crisis: International Journal of Crisis Intervention and Suicide Prevention, 13, 82–93.

McMenamy, J.M., Jordan, J.R., Mitchell, A.M. (2008). What do suicide survivors tell us they need? Results of a pilot study. Suicide & Life-threatening Behavior, 38(4), 375–389. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.2008.38.4.375

Miller, D.T., Porter, C.A. (1983). Self blame in victims of violence. Journal of Social Issues, 39(2), 139–152. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1983.tb00145.x

Mitchell, A.M., Kim, Y., Prigerson, H.G., Mortimer, M.K. (2005). Complicated grief and suicidal ideation in adult survivors of suicide. Suicide & Life-threatening Behavior, 35(5), 498–506. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.2005.35.5.498

Nock, M. (ed.). (2014). The Oxford Handbook of Suicide and Self-Injury. Oxford: Oxford University Press.

Ostrowska, A. (1997). Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa. Warszawa: IFiS PAN.

Parker, H. (2014). Survivors of suicide. W: M. Nock (ed.), The Oxford Handbook of Suicide and Self-Injury (s. 479–501). Oxford: Oxford University Press.

Rando, T.A. (1985). Creating therapeutic rituals in the psychotherapy of the bereaved. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 22(2), 236–240. DOI: https://doi.org/10.1037/h0085500

Ringel, E. (1987). Gdy życie traci sens. Rozważania o samobójstwie. Szczecin: Wydawnictwo Glob.

Roston, D. (2017). Surviving suicide: A psychiatrist’s journey. Death Studies, 41(10), 629–634. DOI: https://doi.org/10.1080/07481187.2017.1335547

Rycoft, P. (2004), Touching the Heart and Soul of Therapy. Women & Therapy, 28(1), 83–94. DOI: https://doi.org/10.1300/J015v28n01_07

Sakinofsky, I. (2007). The aftermath of suicide: Managing survivors’ bereavement. Canadian Journal of Psychiatry. Revue canadienne de psychiatrie, 52(6), 129–136.

Sanders, C.M. (2001). Powrót nadziei. Jak przeżyć stratę dziecka. Gdańsk: GWP.

Shear, K.M. (2010). Complicated grief treatment: The theory, practice and outcomes. Bereavement Care, 29(3), 10–14. DOI: https://doi.org/10.1080/02682621.2010.522373

Shear, M.K., Frank, E., Foa, D., Cherry, Ch., Reynolds III, Ch.F., …, Masters, S. (2001). Traumatic grief treatement: A pilot study. American Journal of Psychiatry, 158(9), 1506–1508. DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ajp.158.9.1506

Shear, M.K., Frank, E., Houck, P.R., Reynolds, C.F. (2005). Treatment of complicated grief: A randomized controlled trial. JAMA, 293(21), 2601–2608. DOI: https://doi.org/10.1001/jama.293.21.2601

Simon, N.M., Shear, M.K., Fagiolini, A., Frank, E., Zalta, A., …, Silowash, R. (2008). Impact of concurrent naturalistic pharmacotherapy on psychoterapy of complicated grief. Psychiatry Research, 159(1–2), 31–36. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2007.05.011

Solomon, M.I. (1983). The Bereaved and the Stigma of Suicide. OMEGA – Journal of Death and Dying, 13(4), 377–387. DOI: https://doi.org/10.2190/8ATQ-A38A-5HTL-G8TT

Stroebe, W., Stroebe, M.S. (1987). Bereavement and Health: The Psychological and Physical Consequences of Partner Loss. New York: Cambridge University Press.

Sveen, C.-A., Walby, F.A. (2008). Suicide survivors’ mental health and grief reactions: A systematic review of controlled studies. Suicide & Life-threatening Behavior, 38(1), 13–29. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.2008.38.1.13

Thornton, G., Whittemore, K.D., Robertson, D.U. (1989). Evaluation of people bereaved by suicide. Death Studies, 13(2), 119–126. DOI: https://doi.org/10.1080/07481188908252289

WHO (2014). Preventing suicide: A global imperative. Pobrane z: www.who.int/mental_health/suicide-prevention/world_report_2014/en (dostęp: 1.09.2019).

Więdłocha, M. (2019). Żałoba po samobójstwie. W: T. Koweszko (red.), Zatrzymać samobójstwo. Poradnik dla rodzin i bliskich (s. 93–100), Warszawa: Wydawnictwo Medyk.

Zhang, B., El-Jawahri, A., Progerson, H.G. (2006). Update on bereavement research: Evidence-based guidelines for the diagnosis and treatment of complicated bereavement. Journal of Palliative Medicine, 9(5), 1188–1203. DOI: https://doi.org/10.1089/jpm.2006.9.1188




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.2.285-300
Data publikacji: 2020-06-29 17:49:05
Data złożenia artykułu: 2019-09-03 19:02:34


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1785
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1151

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Joanna Ruczaj

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.